Inspektorzy dostali więcej władzy? Oto, co zmienia się w kontrolach od nowego roku

Nowe przepisy znacząco zmieniają sposób kontroli w sklepach i firmach. Inspektorzy zyskali rozszerzone uprawnienia, w tym możliwość szybszego podejmowania decyzji, przeprowadzania kontroli na podstawie samej legitymacji oraz wydawania wiążących poleceń dotyczących zatrudnienia. Zmiany mają usprawnić walkę z nieprawidłowościami, ale dla przedsiębiorców oznaczają konieczność bieżącego dostosowania się do bardziej wymagających standardów.

 

Kontrole w sklepach i firmach. Inspektorzy dostali nowe uprawnienia

Państwowe instytucje kontrolne szykują się do największych od lat zmian w sposobie prowadzenia kontroli. Nowe przepisy znacząco rozszerzą uprawnienia inspektorów, szczególnie Państwowej Inspekcji Pracy, a przedsiębiorcy muszą przygotować się na bardziej wymagające standardy i szybsze działania nadzorcze. Rząd argumentuje, że reformy są niezbędne, by skuteczniej reagować na nadużycia i lepiej chronić pracowników oraz konsumentów.

Inspektorzy będą decydować szybciej i bardziej stanowczo

Najważniejszą zmianą wprowadzoną przez projekt nowelizacji jest zwiększenie możliwości decyzyjnych inspektorów. Nowe przepisy pozwolą im wydawać decyzje administracyjne dotyczące zatrudnienia, na przykład nakazujące przekształcenie umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę, jeśli rzeczywiste warunki wskazują na istnienie stosunku pracy. Co istotne – takie decyzje mają być wykonalne natychmiast, jeszcze zanim rozpatrzy je sąd.

Zmiana ta ma przeciwdziałać nadużyciom na rynku pracy i ograniczać stosowanie nieuzasadnionych form zatrudnienia, ale dla przedsiębiorców oznacza realną ingerencję w organizację firmy.

Kontrola możliwa na podstawie samej legitymacji

Inspektorzy otrzymają również możliwość przeprowadzania kontroli wyłącznie na podstawie legitymacji służbowej. Oznacza to, że przedsiębiorca nie będzie mógł żądać dodatkowych dokumentów potwierdzających uprawnienia kontrolującego. Ma to znacząco przyspieszyć procedury i umożliwić reakcję w sytuacjach, gdy wcześniej czas oczekiwania na formalne upoważnienie utrudniał natychmiastowe działanie.

Zmianie ulegnie również sposób przeprowadzania samej kontroli — przepisy przewidują możliwość analizy dokumentów zdalnie, bez konieczności wizyty inspektora w firmie. Jest to odpowiedź na rosnące możliwości cyfrowe i nową dynamikę rynku pracy.

Lepsza współpraca między urzędami i szerszy zakres kontroli

Nowe regulacje mają zwiększyć wymianę informacji między instytucjami – PIP, ZUS, urzędami skarbowymi i innymi organami nadzoru. Pozwoli to szybciej identyfikować podejrzenia nieprawidłowości, szczególnie w obszarach zatrudnienia, rozliczeń składek i podatków.

Inspekcje zapowiadają, że dzięki rozszerzonym narzędziom będą mogły działać bardziej celowo. Zmniejszy się liczba kontroli losowych, a zwiększy liczba działań ukierunkowanych na firmy, w których ryzyko nieprawidłowości jest najwyższe.

Dlaczego rząd wprowadza te zmiany?

Władze wskazują, że rynek pracy zmienia się szybciej, niż obowiązujące przepisy. Rosnąca skala pracy zdalnej, mnogość form zatrudnienia i nadużycia związane z pozornymi umowami cywilnoprawnymi wymagają nowych narzędzi nadzorczych. Reforma ma zwiększyć ochronę pracowników, a jednocześnie poprawić warunki konkurencji — uczciwe przedsiębiorstwa nie będą musiały rywalizować z tymi, które obchodzą prawo.

Co to oznacza dla przedsiębiorców?

Zmiany przewidują:

• konieczność większego uporządkowania dokumentacji,
• przygotowanie firmy na kontrolę bez wcześniejszego powiadomienia,
• ryzyko natychmiastowych decyzji administracyjnych dotyczących zatrudnienia,
• możliwość kontroli zdalnych i szerszego dostępu inspektorów do danych.

Nowe uprawnienia inspektorów to kolejny etap wzmacniania systemu nadzoru nad przedsiębiorstwami. Eksperci wskazują, że choć część firm dostosuje się do zmian bez trudu, inne będą musiały gruntownie przeanalizować swoje praktyki, by uniknąć sankcji i sporów z inspekcją pracy.