Zmiany w systemie kaucyjnym jeszcze przed startem. Czego dotyczą zmiany?

System kaucyjny w Polsce może zostać zmieniony jeszcze przed wejściem w życie pełnych obowiązków. Poselski projekt zakłada, że szklane butelki wielorazowego użytku nie trafią automatycznie do systemu, a o ich udziale zdecydują producenci, co oznacza odejście od dotychczasowych, sztywnych zasad planowanych od 1 stycznia.

Przełom w systemie kaucyjnym. Szklane butelki na nowych zasadach

System kaucyjny w Polsce może przejść istotną korektę jeszcze przed pełnym wejściem w życie nowych obowiązków. Poselski projekt zmian zakłada, że szklane butelki wielorazowego użytku nie będą automatycznie objęte systemem. O tym, czy trafią do państwowego mechanizmu kaucji, ma decydować sam producent. To zasadnicza zmiana wobec obecnych przepisów, które przewidują objęcie takich opakowań systemem już od 1 stycznia.

Projekt zmian przygotowują wspólnie sejmowe komisje gospodarki i rozwoju oraz ochrony środowiska. Założenia przedstawiła posłanka Koalicji Obywatelskiej Gabriela Lenartowicz. Jak podkreśla, proponowane rozwiązania mają charakter dobrowolny i są wzorowane na praktykach stosowanych w innych krajach europejskich.

Co się zmienia?

Najważniejsza zmiana dotyczy zasady obowiązkowości. W nowym modelu producent szklanej butelki wielorazowego użytku sam zdecyduje, czy chce uczestniczyć w państwowym systemie kaucyjnym. Jeśli nie, będzie mógł prowadzić własny system zbiórki lub korzystać z już istniejących prywatnych rozwiązań.

Projekt zakłada także rozróżnienie opakowań. Do systemu miałyby trafiać przede wszystkim butelki standardowe, natomiast opakowania o niestandardowych kształtach mogłyby pozostać poza nim. Producenci, którzy zdecydują się realizować obowiązek zbiórki samodzielnie, będą musieli spełnić wymogi dotyczące poziomów selektywnego zbierania oraz raportowania do Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Dla już działających systemów przewidziano termin zgłoszenia do 31 marca 2026 roku. Nowe systemy trzeba będzie zgłosić w ciągu trzech miesięcy od wprowadzenia produktu na rynek.

Fakty i tło sprawy

Zmiana ma związek zarówno z postulatem branży, jak i z regulacjami unijnymi. Zgodnie z rozporządzeniem PPWR 2025/40 możliwość wyboru między systemem państwowym a własnym rozwiązaniem powinna obowiązywać najpóźniej do końca 2028 roku. Posłowie chcą, by elastyczne zasady weszły w życie wcześniej.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska sygnalizuje gotowość do współpracy. Choć wcześniej resort sprzeciwiał się wyłączaniu szklanych butelek wielorazowych z systemu, obecnie dopuszcza nowelizację ustawy jeszcze w tym roku. To wyraźna zmiana stanowiska administracji.

Co to oznacza dla producentów i konsumentów

Dla producentów, zwłaszcza browarów, nowe rozwiązanie oznacza większą kontrolę nad obiegiem opakowań. Branża od początku krytykowała obowiązkowe włączenie szkła wielorazowego do systemu kaucyjnego, argumentując brak standaryzacji i ryzyko chaosu logistycznego.

Dla konsumentów zmiany mogą oznaczać mniej jednolity system zwrotów. Część butelek nadal będzie funkcjonować w znanych, prywatnych modelach zwrotnych, a część w systemie państwowym. Jednocześnie projekt ma ograniczyć ryzyko wzrostu cen i problemów z dostępnością opakowań.

System kaucyjny od początku budził kontrowersje i pytania o jego praktyczne działanie. Proponowana nowelizacja pokazuje, że ustawodawca próbuje korygować rozwiązania jeszcze przed ich pełnym wdrożeniem. Najbliższe miesiące pokażą, czy dobrowolność w przypadku szkła wielorazowego stanie się nowym standardem, czy tylko etapem przejściowym w reformie całego systemu.