Zawiesili program, wydali pilne oświadczenie! Będą masowe kontrole w domach i mieszkaniach

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił zawieszenie programu „Czyste Powietrze”, argumentując decyzję dużą skalą wykrytych nadużyć. Jednocześnie ruszyły szeroko zakrojone kontrole beneficjentów, a w wielu przypadkach stwierdzono konieczność zwrotu środków.

Dlaczego zawieszono program?

W oświadczeniu wydanym przez prezes Funduszu Dorotę Zawadzką-Stępniak wskazano, że wstrzymanie jest konieczne dla przeprowadzenia reformy, która ma poprawić efektywność i ograniczyć nieuczciwe praktyki. „Program Czyste Powietrze przejęliśmy po poprzednikach z niską efektywnością i dużą liczbą nadużyć. Dlatego w tym roku skupiliśmy się na jego naprawie” – poinformowała PAP prezes NFOŚGW. Decyzja o zawieszeniu programu zapadła w czwartek, a nowa jego odsłona ma zostać uruchomiona na wiosnę 2025 roku. Do tej pory z programu skorzystało ponad 800 tysięcy beneficjentów, którzy łącznie otrzymali wsparcie w wysokości 26,5 miliarda złotych.

Skala nadużyć ujawniona w kontrolach

Rozpoczęte kontrole beneficjentów programu „Czyste Powietrze” rzuciły światło na ogrom problemów związanych z niewłaściwym wykorzystywaniem dofinansowań. Do końca listopada 2024 roku przeprowadzono 4,6 tys. kontroli, z czego w 573 przypadkach wykryto nieprawidłowości skutkujące koniecznością zwrotu dotacji. Główne problemy obejmowały:

• zawyżanie kosztów materiałów,
• nieprawidłowe pomiary powierzchni ocieplanych budynków,
• montaż systemów grzewczych niespełniających wymagań programu.

Kontrole będą kontynuowano. Zgodnie z planami NFOŚGW, do końca roku kontrola obejmie 5 proc. wszystkich inwestycji zrealizowanych w ramach programu.

Jakie będą dalsze kroki?

Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz NFOŚGW zapowiadają konsultacje społeczne dotyczące reformy programu. Pierwsze spotkanie miało miejsce 4 października 2024 roku i skupiało się na eliminacji luki w regulacjach oraz poprawie efektywności zarządzania dotacjami.

Beneficjenci programu powinni przygotować się na kontrole poprzez weryfikację zgodności swoich inwestycji z wymaganiami. Pomocne mogą być zasoby takie jak lista ZUM (Zielonych Materiałów i Urządzeń) publikowana na stronie Instytutu Ochrony Środowiska.

Chociaż obecne zawieszenie programu jest dość drastycznym krokiem, ma ono na celu usprawnienie jego działania i ukrócenie nieuczciwych praktyk. Reforma zaplanowana na wiosnę 2025 roku będzie kluczowa dla przywrócenia zaufania do programu oraz osiągnięcia jego pierwotnych celów – poprawy jakości powietrza i efektywności energetycznej budynków.