Uwaga emerycie! Jeden formularz może zwiększyć miesięczne świadczenie nawet o 400 złotych

Tysiące polskich emerytów i rencistów nieświadomie rezygnuje co miesiąc ze znaczących kwot pieniędzy, które zgodnie z prawem podatkowym mogłyby zatrzymać w swoich portfelach. Problem leży w automatycznym systemie potrąceń podatkowych stosowanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który od każdej emerytury i renty powyżej pewnego minimum pobiera zaliczki na podatek dochodowy. Te potrącenia, choć prawnie uzasadnione dla większości świadczeniobiorców, w przypadku osób o najniższych dochodach stanowią niepotrzebne obciążenie finansowe, które można całkowicie wyeliminować poprzez złożenie prostego wniosku.

Kluczem do odzyskania tych pieniędzy jest formularz EPD-21, dokument który pozwala na rezygnację z comiesięcznych potrąceń zaliczek podatkowych dla osób, których roczne dochody mieszczą się w ramach kwoty wolnej od podatku. Niestety, wiedza o istnieniu tej możliwości nie jest powszechna wśród seniorów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma obowiązku automatycznego informowania o dostępności tego rozwiązania. W rezultacie znaczna część uprawnionych osób nadal ponosi niepotrzebne koszty, tracąc rocznie setki złotych, które mogłyby zostać przeznaczone na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.

Mechanizm potrąceń i kwota wolna od podatku

Polski system podatkowy przewiduje kwotę wolną od podatku w wysokości 30000 złotych rocznie, co oznacza, że osoby, których łączne dochody nie przekraczają tej kwoty, nie muszą płacić podatku dochodowego. Zasada ta w pełni odnosi się również do emerytów i rencistów, jednak praktyczne stosowanie tego przepisu napotyka na problemy związane z systemem zaliczek podatkowych pobieranych przez płatników, w tym przypadku przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

ZUS, jako płatnik świadczeń emerytalno-rentowych, ma ustawowy obowiązek pobierania zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanych świadczeń, jeśli ich wysokość przekracza określone minimum. Te zaliczki są następnie przekazywane do urzędu skarbowego jako przedpłata na poczet rocznego podatku dochodowego świadczeniobiorcy. System ten sprawdza się w przypadku osób o wyższych dochodach, ale staje się problematyczny dla emerytów i rencistów, których roczne dochody nie przekraczają kwoty wolnej od podatku.

W praktyce oznacza to, że senior otrzymujący emeryturę w wysokości przykładowo 2000 złotych brutto miesięcznie będzie miał potrącane zaliczki podatkowe przez cały rok, mimo że jego roczny dochód wyniesie 24000 złotych, czyli mniej niż kwota wolna od podatku. Te potrącone kwoty zostaną mu wprawdzie zwrócone przy składaniu zeznania podatkowego, ale oznacza to faktyczne bezprocentowe pożyczanie pieniędzy państwu przez cały rok.

Warunki i ograniczenia stosowania wniosku EPD-21

Możliwość skorzystania z wniosku EPD-21 jest ściśle ograniczona do osób, których przewidywane roczne dochody nie przekroczą 30000 złotych. Ta kwota obejmuje wszystkie świadczenia wypłacane przez ZUS, włączając w to emeryturę lub rentę podstawową, trzynastą emeryturę wypłacaną tradycyjnie w kwietniu, czternastą emeryturę wypłacaną jesienią, dodatki pielęgnacyjne oraz wszelkie inne świadczenia emerytalno-rentowe.

Szczególnie istotne jest właściwe oszacowanie rocznych dochodów przed złożeniem wniosku. Osoby pobierające minimalną emeryturę wynoszącą w 2025 roku 1878,91 złotych brutto miesięcznie powinny dokładnie przeliczyć swoje roczne dochody. Podstawowa emerytura przez 12 miesięcy wynosi około 22547 złotych, do tego dochodzi trzynasta emerytura w podobnej wysokości oraz czternasta emerytura, której wysokość może się różnić w zależności od regulacji obowiązujących w danym roku.

Renciści rodzinni i socjalni znajdują się w nieco innej sytuacji, gdyż maksymalna wysokość renty rodzinnej może wynosić do 2186,85 złotych brutto miesięcznie. W przypadku pobierania renty w tej wysokości przez cały rok, wraz z dodatkowymi świadczeniami, roczny dochód może przekroczyć próg 30000 złotych, co automatycznie dyskwalifikuje z możliwości skorzystania z wniosku EPD-21.

Praktyczne korzyści finansowe

Wysokość miesięcznych oszczędności wynikających ze złożenia wniosku EPD-21 zależy od konkretnej wysokości pobieranego świadczenia oraz obowiązującej stawki podatkowej. W przypadku osób pobierających emerytury w przedziale od 1900 do 2500 złotych brutto miesięcznie, miesięczne oszczędności mogą wynosić od kilkudziesięciu do nawet 400 złotych rocznie, co w przeliczeniu na miesiąc oznacza dodatkowe 30-35 złotych pozostających w kieszeni emeryta.

Te pozornie niewielkie kwoty mają ogromne znaczenie dla budżetów seniorskich, szczególnie w dobie rosnących cen żywności, leków i usług. Dodatkowe 30-35 złotych miesięcznie może oznaczać możliwość zakupu dodatkowych leków, lepszego wyżywienia czy pokrycia kosztów transportu do lekarza. W skali roku oszczędności te mogą sięgać kilkuset złotych, co dla osoby żyjącej z minimalnej emerytury stanowi znaczącą poprawę sytuacji finansowej.

Warto również podkreślić, że korzyści ze złożenia wniosku EPD-21 są natychmiastowe i odczuwalne już w pierwszym miesiącu po jego złożeniu. W przeciwieństwie do zwrotu podatku przy składaniu zeznania rocznego, który następuje z kilkumiesięcznym opóźnieniem, rezygnacja z potrąceń zaliczek oznacza większą kwotę na koncie już w dniu wypłaty emerytury.

Procedura składania wniosku i wymagane dokumenty

Proces składania wniosku EPD-21 został zaprojektowany tak, aby był jak najbardziej prosty i dostępny dla seniorów, jednak wymaga pewnej aktywności ze strony zainteresowanego. Formularz można pobrać bezpłatnie ze strony internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, otrzymać w każdej placówce ZUS na terenie całego kraju lub wypełnić elektronicznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ZUS.

Wypełnienie formularza jest stosunkowo proste i wymaga podania podstawowych danych osobowych oraz oświadczenia o przewidywanej wysokości rocznych dochodów. Kluczowe jest dokładne oszacowanie wszystkich źródeł dochodów w roku podatkowym, gdyż złożenie nieprawdziwego oświadczenia może skutkować koniecznością dopłaty podatku przy składaniu zeznania rocznego.

Złożenie wniosku może nastąpić na kilka sposobów, dostosowanych do możliwości i preferencji seniora. Najprostrza metoda to osobiste dostarczenie wypełnionego formularza do dowolnej placówki ZUS, gdzie pracownik może dodatkowo udzielić pomocy w razie wątpliwości dotyczących wypełnienia dokumentu. Alternatywnie, wniosek można przesłać pocztą na adres właściwej jednostki ZUS lub złożyć elektronicznie poprzez Platformę Usług Elektronicznych, choć ta ostatnia opcja wymaga posiadania profilu zaufanego lub podpisu elektronicznego.

Timing złożenia wniosku i jego konsekwencje

Moment złożenia wniosku EPD-21 ma kluczowe znaczenie dla wysokości uzyskanych oszczędności. Wniosek zaczyna obowiązywać od miesiąca, w którym został złożony w ZUS, co oznacza, że opóźnienie w jego składaniu prowadzi do proporcjonalnej utraty korzyści finansowych. Senior, który złoży wniosek w styczniu, będzie korzystał z braku potrąceń przez cały rok, podczas gdy osoba składająca wniosek w czerwcu straci połowę potencjalnych oszczędności.

Ta zasada ma szczególne znaczenie w kontekście planowania budżetu domowego seniora. Osoby, które zdecydują się na złożenie wniosku na początku roku, mogą liczyć na systematyczne zwiększenie miesięcznych dochodów przez cały okres, co ułatwia planowanie wydatków i może znacząco poprawić jakość życia. Z drugiej strony, złożenie wniosku w trakcie roku nadal przynosi korzyści, choć proporcjonalnie mniejsze.

Warto również pamiętać, że wniosek EPD-21 ma charakter dobrowolny i może zostać wycofany w każdym momencie, jeśli sytuacja finansowa seniora ulegnie zmianie. Jeśli w trakcie roku okaże się, że roczne dochody przekroczą próg 30000 złotych, można wycofać wniosek i powrócić do systemu zaliczek podatkowych, co pozwoli uniknąć problemów przy rozliczeniu rocznym.

Perspektywy zmian i propozycje podwyższenia kwoty wolnej

Obecnie w Ministerstwie Finansów prowadzone są intensywne dyskusje nad znaczącym podwyższeniem kwoty wolnej od podatku z obecnych 30000 złotych do 60000 złotych rocznie. Ta potencjalna zmiana mogłaby radykalnie zwiększyć grono emerytów i rencistów uprawnionych do skorzystania z wniosku EPD-21, obejmując swoim zasięgiem również osoby otrzymujące średnie emerytury.

Gdyby postulat podwojenia kwoty wolnej został zrealizowany, osoby z emeryturami na poziomie 3500-4000 złotych brutto miesięcznie również mogłyby uniknąć comiesięcznych potrąceń podatkowych. To oznaczałoby rozszerzenie korzyści z systemu na znacznie szerszą grupę seniorów, co mogłoby przełożyć się na poprawę sytuacji finansowej setek tysięcy polskich emerytów.

Propozycja ta jest szczególnie istotna w kontekście rosnących kosztów życia oraz relatywnie niskich świadczeń emerytalno-rentowych w Polsce. Podwyższenie kwoty wolnej od podatku stanowiłoby faktyczne zwiększenie dochodów seniorów bez konieczności zwiększania wydatków budżetowych na emerytury, co mogłoby być atrakcyjne z perspektywy polityki fiskalnej państwa.

Problemy informacyjne i edukacyjne

Jednym z głównych problemów związanych z wykorzystaniem wniosku EPD-21 jest niedostateczna świadomość emerytów i rencistów na temat istnienia tej możliwości. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma obowiązku aktywnego informowania świadczeniobiorców o dostępności tego rozwiązania, co prowadzi do sytuacji, w której tysiące uprawnionych osób nie korzysta z przysługujących im korzyści.

Problem ten jest szczególnie dotkliwy w kontekście specyfiki grupy seniorskiej, która często ma ograniczony dostęp do informacji internetowych oraz może mieć trudności z navigacją w skomplikowanych procedurach administracyjnych. Wiele osób starszych opiera się głównie na informacjach przekazywanych przez rodzinę, znajomych lub pracowników instytucji publicznych, co oznacza, że brak systematycznej akcji informacyjnej prowadzi do wykluczenia znacznej części potencjalnych beneficjentów.

Organizacje seniorskie, ośrodki pomocy społecznej oraz inne instytucje wspierające osoby starsze mogłyby odegrać kluczową rolę w rozpowszechnianiu informacji o możliwości złożenia wniosku EPD-21. Systematyczne kampanie edukacyjne, ulotki informacyjne oraz bezpośrednia pomoc w wypełnianiu wniosków mogłyby znacząco zwiększyć wykorzystanie tego instrumentu przez uprawnionych seniorów.