Dobra wiadomość dla seniorów. Zyskują ponad 300 zł – nowa ulga już działa

Polski system abonamentu radiowo-telewizyjnego stał się swoistą anomalią społeczną, w której znaczna część obywateli kontynuuje regularne opłacanie miesięcznych składek pomimo faktu, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawymi są z tego obowiązku całkowicie zwolnieni lub uprawnieni do znaczących ulg finansowych. Ta paradoksalna sytuacja dotyczy milionów Polaków, którzy rok po roku tracą setki złotych ze swoich budżetów domowych, nie zdając sobie sprawy z przysługujących im ustawowych przywilejów, które mogłyby całkowicie wyeliminować ten dodatkowy koszt z ich miesięcznych wydatków.

Najbardziej spektakularnym przykładem tej niewiedzy prawnej są polscy seniorzy, którzy po ukończeniu siedemdziesiątego piątego roku życia automatycznie uzyskują prawo do całkowitego zwolnienia z obowiązku płacenia jakichkolwiek opłat abonamentowych za posiadanie odbiorników radiowych oraz telewizyjnych. Co szczególnie istotne dla tej grupy wiekowej, zwolnienie to nie wymaga podjęcia żadnych dodatkowych działań biurokratycznych czy składania jakichkolwiek dokumentów w urzędach, ponieważ działa z mocy samego prawa od momentu osiągnięcia odpowiedniego wieku.

Poczta Polska, która odpowiada za administrowanie systemem abonamentowym w całym kraju, wielokrotnie podkreślała że osoby, które ukończyły siedemdziesiąt pięć lat i posiadają zarejestrowane odbiorniki radiofoniczne oraz telewizyjne, zostały z mocy obowiązującej ustawy z dnia dwudziestego trzeciego lipca roku dwa tysiące piętnastego o zmianie ustawy o opłatach abonamentowych automatycznie zwolnione od wszystkich opłat abonamentowych bez konieczności podejmowania jakichkolwiek dodatkowych kroków formalnych.

Pomimo tej jednoznacznej regulacji prawnej, tysiące polskich seniorów w wieku powyżej siedemdziesięciu pięciu lat nadal systematycznie opłaca miesięczne składki abonamentowe, najczęściej z powodu braku świadomości o przysługujących im prawach lub z obawy przed skomplikowanymi procedurami biurokratycznymi, które w rzeczywistości w ich przypadku w ogóle nie istnieją. Ta sytuacja generuje niepotrzebne straty finansowe sięgające setek złotych rocznie dla każdego seniora, który kontynuuje płacenie abonamentu pomimo ustawowego zwolnienia.

Grupa seniorów automatycznie zwolnionych z opłat abonamentowych stanowi jednak tylko wierzchołek góry lodowej znacznie szerszego problemu społecznego dotyczącego nieświadomości Polaków odnośnie przysługujących im zwolnień z różnorodnych opłat publicznych. Obowiązujące przepisy prawne przewidują bowiem bardzo rozległy katalog osób uprawnionych do całkowitego lub częściowego zwolnienia z obowiązku płacenia abonamentu radiowo-telewizyjnego, obejmujący praktycznie wszystkie najważniejsze grupy społeczne znajdujące się w trudnej sytuacji ekonomicznej lub życiowej.

Osoby całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji, które otrzymują świadczenia pielęgnacyjne lub specjalne zasiłki opiekuńcze z tytułu swojego stanu zdrowia, mają pełne prawo do zwolnienia z wszelkich opłat abonamentowych, co może przynieść im znaczące oszczędności w budżetach domowych, które często są mocno ograniczone z powodu wysokich kosztów leczenia oraz rehabilitacji. Podobnie uprzywilejowane są osoby borykające się z poważnymi problemami zdrowotnymi, w tym osoby niesłyszące, u których zostało stwierdzone całkowite zaburzenie słuchu lub obustronne upośledzenie słuchu, oraz osoby niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza piętnastu procent normy.

Szczególnie liczną grupą uprawnionych do zwolnień są polscy emeryci oraz renciści, którzy ukończyli sześćdziesiąty rok życia oraz mają ustalone prawo do emerytury lub renty, której miesięczna wysokość nie przekracza pięćdziesięciu procent przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Ta kategoria obejmuje setki tysięcy polskich seniorów, którzy otrzymują relatywnie niskie świadczenia emerytalne i dla których oszczędność kilkudziesięciu złotych miesięcznie może mieć istotne znaczenie dla jakości codziennego życia oraz możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb.

Dodatkowo z opłat abonamentowych są zwolnione osoby otrzymujące świadczenia pielęgnacyjne lub specjalne zasiłki opiekuńcze z właściwych organów realizujących zadania w zakresie świadczeń rodzinnych jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej, a także beneficjenci rent socjalnych wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub inne organy emerytalno-rentowe funkcjonujące w polskim systemie zabezpieczenia społecznego.

Znaczącą kategorię osób uprawnionych do zwolnień stanowią również wszyscy beneficjenci świadczeń pieniężnych przyznawanych na podstawie ustawy o pomocy społecznej, co obejmuje bardzo szeroką grupę osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej oraz materialnej, które korzystają z różnorodnych form wsparcia społecznego finansowanego przez państwo lub samorządy terytorialne. Osoby bezrobotne zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy również mają prawo do całkowitego zwolnienia z opłat abonamentowych, co stanowi dodatkową formę wsparcia dla osób aktywnie poszukujących zatrudnienia.

Uprawnionymi do zwolnień są także osoby posiadające prawo do zasiłku oraz świadczenia przedemerytalnego, co obejmuje grupę osób, które z różnych powodów zakończyły aktywność zawodową przed osiągnięciem standardowego wieku emerytalnego, ale jeszcze nie uzyskały prawa do świadczeń emerytalnych. Lista wszystkich kategorii osób uprawnionych do zwolnień jest znacznie szersza i obejmuje również weteranów będących inwalidami wojennymi lub wojskowymi, osoby z pierwszą grupą inwalidzką, osoby z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz wiele innych grup społecznych szczegółowo wymienionych na oficjalnej stronie internetowej Poczty Polskiej.

Kluczową różnicą między seniorami powyżej siedemdziesiątego piątego roku życia a wszystkimi pozostałymi grupami uprawnionymi do zwolnień jest konieczność dopełnienia określonych formalności w placówkach Poczty Polskiej w celu uzyskania zwolnienia z opłat abonamentowych. Osoby należące do tych kategorii muszą osobiście udać się do dowolnej placówki pocztowej na terenie całego kraju, gdzie są zobowiązane przedstawić odpowiednie dokumenty urzędowe potwierdzające ich uprawnienia do zwolnienia oraz złożyć stosowne oświadczenie na specjalnym formularzu udostępnianym przez Pocztę Polską.

Wymagane dokumenty różnią się w zależności od podstawy prawnej zwolnienia i mogą obejmować decyzje wydane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego dla emerytów oraz rencistów, zaświadczenia z powiatowych urzędów pracy dla osób bezrobotnych, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydane przez właściwe komisje, dokumenty potwierdzające otrzymywanie świadczeń z pomocy społecznej, a także inne urzędowe zaświadczenia odpowiadające konkretnej sytuacji prawnej oraz życiowej osoby ubiegającej się o zwolnienie.

Poczta Polska konsekwentnie informuje że wszystkie zwolnienia od opłat abonamentowych zaczynają obowiązywać od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone w placówce pocztowej wymagane oświadczenie wraz z przedstawieniem wszystkich niezbędnych dokumentów potwierdzających uprawnienia do uzyskania zwolnienia. Po prawidłowym dopełnieniu wszystkich wymaganych formalności zwolnienie z opłat abonamentowych obowiązuje bezterminowo, pod jedynym warunkiem że osoba uprawniona nadal spełnia wszystkie kryteria prawne uprawniające do korzystania z tej ulgi finansowej.

Osoby, które nie kwalifikują się do żadnej z kategorii zwolnień przewidzianych w obowiązujących przepisach prawnych, są zobowiązane do opłacania abonamentu radiowo-telewizyjnego według aktualnych stawek ustalanych przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. W roku dwa tysiące dwudziestym piątym opłata miesięczna za posiadanie wyłącznie odbiornika radiowego wynosi osiem złotych oraz siedemdziesiąt groszy, co w skali całego roku kalendarzowego daje kwotę sto cztery złote oraz czterdzieści groszy.

Znacznie wyższa jest opłata za posiadanie odbiornika telewizyjnego lub jednoczesne posiadanie odbiorników telewizyjnego oraz radiowego, która wynosi dwadzieścia siedem złotych oraz trzydzieści groszy miesięcznie, co przekłada się na roczną kwotę trzysta dwadzieścia siedem złotych oraz sześćdziesiąt groszy. Istotne jest że w opłacie za odbiornik telewizyjny automatycznie zawarta jest już opłata za odbiornik radiowy, co oznacza że posiadacze obu typów urządzeń płacą jedną wspólną składkę miesięczną.

Wyjątkiem od tej zasady są radia samochodowe, które zgodnie z obowiązującymi przepisami powinny być rejestrowane oraz opłacane oddzielnie, niezależnie od posiadania innych odbiorników w gospodarstwie domowym. Poczta Polska posiada ustawowe uprawnienia do przeprowadzania kontroli przestrzegania obowiązku rejestracji odbiorników oraz może nakładać kary finansowe na posiadaczy niezarejestrowanych urządzeń, choć w praktyce tego typu kontrole bardzo rzadko dotyczą osób prywatnych oraz gospodarstw domowych.

Najczęściej kontrole abonamentowe są przeprowadzane w firmach oraz przedsiębiorstwach, szczególnie tych posiadających floty pojazdów służbowych wyposażonych w radia samochodowe, gdzie potencjalne nieprawidłowości mogą dotyczyć znacznej liczby urządzeń oraz generować wysokie kary finansowe. Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą muszą być szczególnie uważni w kwestii rejestracji wszystkich posiadanych odbiorników, ponieważ kontrole w tym sektorze są prowadzone znacznie częściej oraz z większą rygorystycznością niż w przypadku gospodarstw domowych.

Interesującym zjawiskiem społecznym wartym szczególnej uwagi jest fakt, że seniorzy stanowią jedną z największych oraz najbardziej systematycznych grup regularnie oraz terminowo opłacających abonament radiowo-telewizyjny w całej Polsce. To paradoksalne zjawisko wynika z kilku współwystępujących czynników społecznych oraz psychologicznych, w tym silnego przywiązania starszego pokolenia do tradycyjnych mediów elektronicznych, zakorzenionego nawyku terminowego regulowania wszelkich płatności oraz opłat publicznych, a także głęboko zakorzenionego poczucia obowiązku obywatelskiego oraz społecznej odpowiedzialności.

Starsze pokolenie Polaków, które dorastało w czasach, gdy telewizja oraz radio stanowiły podstawowe źródła informacji oraz rozrywki, nadal traktuje te media jako fundamentalną część codziennego życia oraz uważa opłacanie abonamentu za naturalny obowiązek każdego obywatela korzystającego z usług mediów publicznych. Ta postawa kontrastuje znacząco z podejściem młodszych pokoleń, które znacznie rzadziej rejestrują swoje odbiorniki oraz opłacają abonament radiowo-telewizyjny.

Młodsze pokolenia Polaków systematycznie rezygnują z tradycyjnych form konsumpcji mediów na rzecz nowoczesnych platform streamingowych oraz serwisów internetowych, które oferują dostęp do treści rozrywkowych oraz informacyjnych bez konieczności opłacania tradycyjnego abonamentu. Dodatkowo coraz więcej młodych ludzi korzysta z telewizji kablowej oraz satelitarnej zamiast tradycyjnego sygnału antenowego, co w ich przekonaniu eliminuje obowiązek rejestracji oraz opłacania abonamentu, choć z prawnego punktu widzenia przekonanie to nie zawsze jest słuszne.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o abonamencie radiowo-telewizyjnym, obowiązkowej rejestracji oraz opłacaniu abonamentu podlega każdy odbiornik zdolny do odbioru sygnału telewizyjnego lub radiowego, niezależnie od tego w jaki sposób oraz w jakim zakresie jest faktycznie wykorzystywany przez jego właściciela. Oznacza to że nawet osoby, które korzystają wyłącznie z platform internetowych oraz nie oglądają programów telewizji publicznej, technicznie rzecz biorąc pozostają zobowiązane do rejestracji oraz opłacania abonamentu, jeśli posiadają urządzenia zdolne do odbioru tradycyjnego sygnału radiowo-telewizyjnego.

Obecny system poboru abonamentu radiowo-telewizyjnego w Polsce jest powszechnie uznawany przez ekspertów, polityków oraz opinię publiczną za przestarzały, nieskuteczny oraz niesprawiedliwy, co skłania rząd do intensywnych prac nad opracowaniem całkowicie nowych rozwiązań systemowych. W ramach tych prac rozważane są obecnie dwa główne alternatywne scenariusze reformy finansowania mediów publicznych, które mogłyby zastąpić obecny system abonamentowy.

Pierwszym z rozważanych rozwiązań jest wprowadzenie tak zwanej opłaty audiowizualnej, która miałaby być automatycznie doliczana do rocznego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych oraz byłaby obowiązkowa dla wszystkich podatników rozliczających się z urzędem skarbowym. Szacowana wysokość tej opłaty wynosi około ośmiu do dziewięciu złotych miesięcznie, co jest znacznie niższe od obecnych stawek abonamentowych, ale jednocześnie objęłoby znacznie szerszą grupę płatników. W ramach tego systemu przewidziano także utrzymanie zwolnień dla określonych grup społecznych, podobnie jak w obecnym systemie abonamentowym.

Drugim rozważanym scenariuszem jest całkowite wycofanie jakichkolwiek opłat abonamentowych oraz przejście na model finansowania budżetowego, w którym media publiczne byłyby finansowane bezpośrednio z budżetu państwa ze środków pochodzących z ogólnych podatków, bez nakładania na obywateli dodatkowych, wyodrębnionych opłat za korzystanie z usług mediów publicznych. Taki model funkcjonuje już w niektórych krajach europejskich oraz cieszy się poparciem części polityków oraz ekspertów jako rozwiązanie najbardziej sprawiedliwe oraz efektywne.

Z nieoficjalnych informacji pochodzących z kręgów rządowych wynika jednak, że żadne z tych alternatywnych rozwiązań prawdopodobnie nie zostanie wprowadzone w życie przed nadchodzącymi wyborami prezydenckimi, głównie ze względu na stanowisko prezydenta Andrzeja Dudy, który wielokrotnie wyrażał publiczny sprzeciw wobec jakichkolwiek zmian w dotychczasowym systemie finansowania mediów publicznych oraz zapowiadał zawetowanie ewentualnych ustaw reformujących ten obszar.

Niezależnie od tego jakie rozwiązania zostaną ostatecznie przyjęte w przyszłości oraz kiedy ewentualne zmiany wejdą w życie, obecnie obowiązujące zwolnienia z abonamentu radiowo-telewizyjnego pozostają w pełnej mocy prawnej oraz wszystkie osoby uprawnione do korzystania z tych zwolnień powinny poważnie rozważyć możliwość skorzystania z przysługujących im praw w celu ograniczenia niepotrzebnych wydatków z budżetów domowych. Oszczędności wynikające ze zwolnienia z abonamentu mogą sięgać kilkuset złotych rocznie, co dla wielu gospodarstw domowych, szczególnie tych o ograniczonych dochodach, może mieć istotne znaczenie dla jakości codziennego życia oraz możliwości realizacji innych potrzeb finansowych.