Gigantyczna podwyżka na cmentarzach od stycznia. W tych miastach za grób zapłacisz dwa razy więcej

Polskie miasta wprowadzają najbardziej drastyczne podwyżki cen usług pogrzebowych od dekady. W Inowrocławiu koszt wykopania grobu poszedł w górę o sto procent w ciągu jednego dnia, a Bydgoszcz po ośmiu latach zamrożenia cen podwyższa je średnio o czterdzieści dziewięć procent. Dla tysięcy rodzin, które w ostatnich latach wymienily stare piece węglowe i teraz muszą je znów wymieniać na ekologiczne, to kolejny cios w portfel. Miejsce na cmentarzu zaczyna kosztować jak używany samochód, a władze miast tłumaczą, że to konieczność wynikająca z wyroków sądów i galopującej inflacji.

Pierwszego stycznia wchodzi w życie nowy cennik na cmentarzach komunalnych w Bydgoszczy. Władze miasta przez osiem lat nie aktualizowały stawek, co w dobie skokowej inflacji doprowadziło do ogromnego deficytu w budżetach zarządców nekropolii. Jak podaje bydgoski ratusz, inflacja w okresie od 2017 do 2025 roku wyniosła łącznie pięćdziesiąt osiem procent. Nowy cennik przewiduje wzrost cen na poziomie około czterdziestu dziewięciu procent, czyli nieco poniżej wskaźnika inflacji, ale i tak dla rodzin żegnających bliskich to znaczący wydatek.

Urzędnicy argumentują, że środki te są absolutnie niezbędne do pokrycia bieżących wydatków. W perspektywie najbliższych czterech lat koszty utrzymania bydgoskich nekropolii mają osiągnąć kwotę trzydziestu siedmiu przecinek sześciu miliona złotych. Katalog kosztów jest szeroki – od wywozu ton śmieci, przez odśnieżanie kilometrów alejek, aż po utrzymanie domów pogrzebowych i dostawy wody. Nawet po drastycznych podwyżkach szacowane wpływy na poziomie dwudziestu pięciu milionów złotych nie pokryją całości wydatków.

Inowrocław bije rekordy podwyżek

Władze Inowrocławia poszły jeszcze dalej. Nowe stawki obowiązują tam już od kwietnia tego roku i prezentują się naprawdę drastycznie. Koszt wykopania grobu pojedynczego wzrósł z poziomu siedmiuset złotych do minimum tysiąca czterystu złotych. To stuprocentowa podwyżka wprowadzona dosłownie z dnia na dzień. Jeszcze głębiej do kieszeni muszą sięgnąć ci, którzy decydują się na grób głębinowy, gdzie można pochować dwie lub trzy osoby w pionie – tutaj koszt to już tysiąc osiemset złotych.

Prezydent Inowrocławia Arkadiusz Fajok broni decyzji radnych, tłumacząc na łamach Portalu Samorządowego, że podwyżki wcale nie są tak drastyczne, jak twierdzą krytycy. Według jego wyjaśnień w poprzedniej uchwale z 2009 roku ceny zakładały koszt pochówku na poziomie tysiąca stu do tysiąca dwustu złotych wraz z wszystkimi składowymi. Mieszkańcy nie kryją jednak oburzenia, używając w mediach społecznościowych określeń w stylu „kpina” i „łatanie budżetu miasta na nas”.

Bydgoszcz przedstawia nowy cennik

Od stycznia w Bydgoszczy za jedno miejsce ziemne lub przedłużenie opłaty po dwudziestu latach zapłacisz tysiąc dwieście złotych. To jest stawka uwzględniająca już wszystkie dotychczasowe koszty ceremonii i wjazdów na cmentarz, które wcześniej były liczone osobno. Dwa miejsca ziemne to wydatek dwa tysiące czterysta złotych. Nisza w kolumbarium na jedną urnę bezterminowo kosztuje dwa tysiące pięćset złotych, a na dwie urny lub grób dwuurnowy – cztery tysiące pięćset złotych.

Podstawą tych zmian są wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych w Olsztynie i Warszawie, które zobowiązują samorządy do kalkulacji opłat za pochówek w sposób uwzględniający wszystkie dodatkowe koszty. W praktyce oznacza to, że w jednej opłacie ujętych będzie kilka dotychczasowych pozycji cennika. Sędziowie jasno stwierdzili, że samorząd nie posiada podstawy prawnej do pobierania opłat, które nie są bezpośrednio związane z samym aktem pochówku.

Niektóre opłaty uznano za nielegalne

W cieniu podwyżek toczy się niezwykle istotna dla obywateli batalia prawna. Wojewódzkie Sądy Administracyjne wydały przełomowe wyroki, które mogą zmusić wiele gmin do zwrotu nienależnie pobranych środków. Orzecznictwo jest jasne – popularne opłaty za wjazd kamieniarza na teren nekropolii, opłaty za korzystanie z sali ceremonialnej czy dochowywanie urny do opłaconego już grobu ziemnego zostały uznane za bezprawne. Cmentarze komunalne nie mogą pobierać opłat niezwiązanych bezpośrednio z pochówkiem.

Sędziowie podkreślają, że opłata za pochówek musi być transparentnie skalkulowana i uwzględniać wyłącznie realne koszty administratora. To otwiera drogę dla rodzin, które w ostatnich latach uiściły takie opłaty, do dochodzenia zwrotu pieniędzy. Mieszkańcy Bydgoszczy czy Inowrocławia skarżą się jednak, że nowe przepisy ograniczają ich prawo wyboru i narzucają koszty z góry, co przy braku konkurencji rynkowej stawia ich w trudnej sytuacji negocjacyjnej.

Zasiłek pogrzebowy nie rozwiąże problemu

Od pierwszego stycznia 2026 roku zasiłek pogrzebowy wzrośnie z czterech tysięcy złotych do siedmiu tysięcy złotych. Dodatkowo skrócono czas wypłaty z trzydziestu do czternastu dni, a kwota będzie waloryzowana od marca, jeśli inflacja w roku poprzednim przekroczy pięć procent. Na papierze wygląda to jak znaczące wsparcie dla rodzin, ale eksperci ostrzegają przed samospełniającą się przepowiednią.

Branża pogrzebowa, dostrzegając większe środki u klientów, może odważniej podnosić swoje ceny. W konsekwencji dodatkowe fundusze z budżetu państwa mogą trafiać nie do portfeli obywateli, lecz bezpośrednio na konta zarządców cmentarzy i firm pogrzebowych, nie poprawiając faktycznej dostępności usług. Historia pokazuje, że podobny mechanizm zadziałał już przy innych świadczeniach socjalnych – gdy państwo zwiększa wsparcie w określonej dziedzinie, ceny usług szybko rosną, pochłaniając dodatkowe środki.

Co to oznacza dla ciebie

Jeśli w najbliższym czasie będziesz musiał zorganizować pogrzeb bliskiej osoby, przygotuj się na wydatek znacznie wyższy niż jeszcze rok temu. Samo miejsce na cmentarzu komunalnym w Bydgoszczy to minimum tysiąc dwieście złotych, ale do tego dochodzą koszty trumny, kremacji lub pochówku tradycyjnego, nagrobka, kwiatów i oprawy ceremonii. Łączny koszt skromnego pogrzebu może przekroczyć dziesięć tysięcy złotych, a zasiłek pogrzebowy wyniesie siedem tysięcy złotych. Różnicę trzeba będzie pokryć z własnej kieszeni.

Warto wiedzieć, że w Polsce nie ma możliwości wykupienia miejsca na cmentarzu na stałe – można je jedynie wydzierżawić na dwadzieścia lat. Po tym czasie trzeba wnieść kolejną opłatę, która jest równa cenie nowego miejsca. To oznacza, że jeśli dziś zapłacisz tysiąc dwieście złotych za miejsce ziemne w Bydgoszczy, za dwadzieścia lat twoi bliscy będą musieli zapłacić kolejne tysiąc dwieście złotych lub więcej, w zależności od inflacji i przyszłych podwyżek. Jeśli opłata nie zostanie wniesiona, administracja cmentarza ma prawo przeznaczyć miejsce na nowy pochówek.

Sprawdź koniecznie, kiedy kończy się ważność miejsc grobowych twoich bliskich. Administracja cmentarzy nie ma obowiązku przypominać ci o końcu okresu dwudziestu lat. Najprostszy sposób to odnalezienie dokumentu wniesienia opłaty sprzed lat – znajdziesz tam datę, od której liczony jest okres użytkowania. Możesz też skorzystać z internetowej wyszukiwarki grobów dostępnej często na stronach zarządców cmentarzy lub odwiedzić biuro obsługi cmentarza i zapytać o status miejsca. Przedłużenie ważności załatwisz w biurze obsługi, regulując opłatę na miejscu lub przelewem.

Jeśli planujesz pochówek z wyprzedzeniem, zastanów się nad kremacją i niszą w kolumbarium. W Bydgoszczy nisza na jedną urnę kosztuje dwa tysiące pięćset złotych bezterminowo, co w długiej perspektywie może być tańsze niż grób ziemny wymagający opłaty co dwadzieścia lat. Kremacja jest też często tańsza od tradycyjnego pochówku, a miejsce zajmuje znacznie mniej przestrzeni, co może mieć znaczenie na zatłoczonych nekropoliach.

Pamiętaj, że próba handlu miejscem na cmentarzu „pod stołem” jest niezgodna z prawem. Formalnie miejsce na cmentarzu nie jest własnością prywatną i nie podlega sprzedaży. Można jedynie przekazać prawo do grobu innej osobie, ale zawsze za zgodą zarządcy cmentarza. Ogłoszenia w stylu „Sprzedam miejsce na cmentarzu” pojawiają się w internecie, ale takie transakcje nie mają mocy prawnej.

W najbliższych latach w związku z wyczerpującą się liczbą miejsc pod nowe pochówki na komunalnych cmentarzach w Bydgoszczy zaplanowano duże zadania inwestycyjne o wartości ponad dwudziestu dwóch milionów złotych. Najważniejsza będzie rozbudowa cmentarza przy ulicy Wiślanej w kierunku ulicy Witebskiej. Konieczna jest także modernizacja domu pogrzebowego oraz budowa nowych kolumbariów na kilku cmentarzach. Z początkiem roku na cmentarzu przy Wiślanej możliwe będzie też chowanie prochów w urnach biodegradowalnych na Polu Pamięci, a w trakcie roku powstanie Las Pamięci – nowa, zielona część cmentarza bez kamiennych nagrobków.