Od lipca 2027 roku nowe prawo w całej UE. Będzie weryfikacja dowodów osobistych i przesyłanie Twoich danych specjalnym organom kontrolnym

Unia Europejska wprowadza od lipca 2027 roku jednolity limit płatności gotówkowych na poziomie 10 tysięcy euro. Parlament Europejski przyjął przepisy 24 kwietnia 2024 roku, a państwa członkowskie mają trzy lata na wdrożenie nowych zasad. Dodatkowo przy transakcjach gotówkowych powyżej 3 tysięcy euro sprzedawcy będą zobowiązani do weryfikacji tożsamości kupującego. Twoje dane trafią do specjalnych instytucji.

W praktyce od lata 2027 roku zakup samochodu, mebli czy sprzętu AGD za gotówkę powyżej około 42 tysięcy złotych stanie się niemożliwy. Transakcje przekraczające próg będą musiały być realizowane przelewem lub kartą. Przy zakupach gotówkowych od około 13 tysięcy złotych kupujący będzie musiał okazać dowód osobisty, a sprzedawca przepisze dane i przekaże je do odpowiednich organów.

Nowe przepisy mają na celu walkę z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Objęte nimi zostaną nie tylko przedsiębiorcy, ale również transakcje między osobami prywatnymi. Państwa członkowskie mogą wprowadzić niższe limity według własnego uznania. W Polsce nadal nie wiadomo, czy obowiązywać będzie unijne maksimum 10 tysięcy euro, czy niższy próg.

Kluby sportowe otrzymały dłuższy okres przejściowy – dla nich przepisy zaczną obowiązywać dopiero od 2029 roku. Nowe regulacje obejmą także kryptowaluty, gdzie weryfikacja klientów będzie wymagana już przy transakcjach od tysiąca euro.

Co się zmienia?

Od lipca 2027 roku na terenie całej Unii Europejskiej maksymalna kwota płatności gotówkowej wyniesie 10 tysięcy euro. Według kursu z grudnia 2025 roku to około 42-43 tysiące złotych. Transakcje przekraczające ten próg będą musiały być realizowane bezgotówkowo – przelewem bankowym, kartą płatniczą lub BLIKiem.

Drugi istotny próg to 3 tysiące euro, czyli około 12-13 tysięcy złotych. Przy każdej transakcji gotówkowej przekraczającej tę kwotę sprzedawca lub usługodawca będzie zobowiązany do sprawdzenia tożsamości kupującego. Oznacza to okazanie dowodu osobistego, przepisanie danych osobowych i przekazanie informacji o transakcji do odpowiednich organów.

Nowe limity dotyczą szerokiego grona podmiotów: banków, instytucji finansowych, agencji nieruchomości, firm zarządzających aktywami, kasyn, handlowców oraz sprzedawców towarów luksusowych. Przepisy obejmują również transakcje między osobami prywatnymi.

Państwa członkowskie mogą wprowadzić niższe limity według własnego uznania. Francja już teraz ma limit 1000 euro, Hiszpania 2500 euro, Grecja 500 euro, a Belgia 3000 euro. Polska może zastosować próg niższy niż unijne maksimum 10 tysięcy euro.

Kluby sportowe otrzymały wyjątek – dla nich przepisy wejdą w życie dopiero od 2029 roku. Uzasadnieniem jest specyfika działalności sportowej, gdzie wiele transakcji tradycyjnie odbywa się gotówką.

Nowe regulacje obejmą także kryptowaluty. Giełdy i operatorzy portfeli będą zobowiązani do weryfikacji klientów już przy transakcjach od 1000 euro. To znacznie niższy próg niż w przypadku gotówki tradycyjnej.

Przepisy były wprowadzone już w 2024 roku

Parlament Europejski i Rada UE przyjęły pakiet przepisów 24 kwietnia 2024 roku. Formalnie zostały one zatwierdzone przez Radę UE 30 maja 2024 roku. Przepisy wejdą w życie latem 2027 roku, a państwa członkowskie będą miały czas na ich wdrożenie do krajowych porządków prawnych.

Oficjalnym celem nowych regulacji jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Unia Europejska chce ograniczyć możliwość wykorzystywania gotówki do nielegalnego przepływu środków finansowych. W 2025 roku we Frankfurcie powstał nowy Organ ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, który będzie nadzorował stosowanie nowych przepisów.

Rozporządzenie ustanawia maksymalny pułap na poziomie 10 tysięcy euro, ale każdy kraj może go obniżyć. W wielu państwach europejskich już obecnie obowiązują znacznie niższe limity. Francja ma limit zaledwie 1000 euro – za tę kwotę nie można kupić nawet przeciętnego smartfona. Grecja ustaliła maksimum na 500 euro.

W Polsce obecnie limit płatności gotówkowych dotyczy tylko przedsiębiorców. Zgodnie z Prawem przedsiębiorców z 6 marca 2018 roku, firmy nie mogą płacić sobie nawzajem gotówką powyżej 15 tysięcy złotych. Osoby prywatne nie mają żadnych ograniczeń. Po wdrożeniu unijnych przepisów limity objęłyby również konsumentów.

Minister finansów Andrzej Domański nie udzielił jednoznacznej odpowiedzi na pytanie dziennikarzy o dokładną wysokość limitu, który będzie obowiązywał w Polsce. Brak decyzji sugeruje, że rozważane są różne opcje – zarówno przyjęcie unijnego maksimum, jak i ustalenie niższego progu.

Za naruszenie limitów przewidziano surowe kary finansowe. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ustanowienia Urzędu ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy, kary mogą wynosić od 100 tysięcy do 2 milionów euro w przypadku poważnych, wielokrotnych lub systematycznych naruszeń wykrytych w dwóch lub więcej państwach członkowskich.

Przepisy nie dotyczą wszystkich płatności. Wyłączone są transakcje przeprowadzane w placówkach instytucji kredytowych, instytucji pieniądza elektronicznego i instytucji płatniczych. Przewidziano też zawieszenie stosowania ograniczeń w przypadku siły wyższej.

Co to oznacza dla czytelnika? Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Jakie zakupy nie będą możliwe za gotówkę po lipcu 2027 roku?

Każdy zakup przekraczający 10 tysięcy euro, czyli około 42-43 tysiące złotych, będzie musiał być zrealizowany bezgotówkowo. Dotyczy to przede wszystkim używanych samochodów – większość transakcji w przedziale 20-50 tysięcy złotych przekracza ten próg.

Kompleksowe wyposażenie mieszkania – meble, sprzęt AGD, elektronika – łatwo osiąga wartość powyżej limitu. Zakup salonu narożnego z funkcją spania, lodówki side-by-side, płyty indukcyjnej, piekarnika, zmywarki i pralki przekracza 40 tysięcy złotych. Taka transakcja za gotówkę będzie niemożliwa.

Droższa elektronika – telewizor premium, laptop wysokiej klasy, profesjonalny sprzęt fotograficzny czy system audio – również często kosztuje powyżej progu. Zakup zestawu fotograficznego lub domowego kina łatwo przekracza limit.

Usługi remontowe i budowlane – wymiana instalacji elektrycznej i hydraulicznej w mieszkaniu, zakup materiałów budowlanych, większe naprawy samochodu (wymiana silnika, skrzyni biegów) – często przekraczają 40 tysięcy złotych. Wszystkie takie usługi będą musiały być płacone przelewem.

Kiedy będziesz musiał pokazać dowód osobisty przy zakupach?

Przy każdej płatności gotówkowej przekraczającej 3 tysiące euro, czyli około 12-13 tysięcy złotych. Sprzedawca będzie zobowiązany do sprawdzenia Twojej tożsamości, przepisania danych z dowodu osobistego i przekazania ich do odpowiednich organów.

Oznacza to, że zakup droższego laptopa za 15 tysięcy złotych, wymiany opon zimowych za 3 tysiące złotych wraz z wymianą amortyzatorów za 10 tysięcy złotych, zakupu zestawu mebli do sypialni za 14 tysięcy złotych – wszystkie te transakcje będą wymagały weryfikacji tożsamości.

Twoje dane – imię, nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania – trafią do centralnej bazy. Dodatkowo zarejestrowana zostanie kwota zakupu, data i godzina transakcji oraz szczegółowy opis towaru lub usługi.

Czy limity dotyczą transakcji między osobami prywatnymi?

Tak. Nowe przepisy obejmują również transakcje między osobami fizycznymi. Oznacza to, że sprzedaż samochodu sąsiadowi za 45 tysięcy złotych, pożyczka gotówkowa od rodzica w kwocie 50 tysięcy złotych czy zakup mebli od znajomego za 44 tysiące złotych – wszystkie te transakcje będą musiały być przeprowadzone bezgotówkowo.

W praktyce każda płatność gotówkowa powyżej unijnego limitu stanie się nielegalna, niezależnie od tego, kto jest stroną transakcji. Dotyczy to także zakupów prywatnych, które dotychczas nie podlegały żadnym ograniczeniom.

Co grozi za złamanie limitu?

Kary finansowe będą bardzo wysokie. W skali Unii Europejskiej przewidziano sankcje od 100 tysięcy do 2 milionów euro za poważne, wielokrotne lub systematyczne naruszenia. To oznacza od około 430 tysięcy do 8,6 miliona złotych.

Wysokość kary będzie zależała od rodzaju naruszenia oraz liczby państw członkowskich, w których działa dany podmiot. Za jednorazowe przekroczenie limitu kara będzie niższa, za systematyczne łamanie przepisów – znacznie wyższa.

Przedsiębiorca, który przyjmie płatność gotówkową powyżej limitu, może dodatkowo stracić prawo do zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych. To podwójna sankcja – kara administracyjna plus dodatkowy podatek od transakcji.

Osoby prywatne również mogą zostać ukarane za próbę zapłacenia gotówką powyżej dozwolonego limitu. Szczegółowe przepisy krajowe określą wysokość kar dla konsumentów.

Jak przygotować się na nowe przepisy?

Masz około półtora roku na dokonywanie większych zakupów gotówkowych bez ograniczeń. Jeśli planujesz zakup samochodu, kompleksowy remont mieszkania, wymianę mebli lub zakup droższego sprzętu AGD i elektroniki – rozważ realizację tych planów przed lipcem 2027 roku.

Przyzwyczaj się do płatności elektronicznych. BLIKiem można płacić w sklepach, wysyłać pieniądze innym osobom znając tylko numer telefonu, realizować przelewy. Karty płatnicze działają wszędzie, a transakcje są natychmiastowe.

Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, przygotuj się na nowe procedury weryfikacji klientów. Będziesz musiał sprawdzać dokumenty tożsamości przy transakcjach gotówkowych powyżej około 13 tysięcy złotych i raportować je do odpowiednich organów.

Warto zainwestować w odpowiednie systemy informatyczne do obsługi płatności bezgotówkowych. Terminal płatniczy to obecnie standard, ale sprawdź, czy Twoje urządzenia obsługują wszystkie formy płatności – karty zbliżeniowe, BLIK, płatności mobilne.

Czy Polska może wprowadzić niższy limit?

Tak. Unijne przepisy ustalają jedynie górny pułap na poziomie 10 tysięcy euro. Każdy kraj członkowski może wprowadzić znacznie niższe limity według własnego uznania.

Francja ma limit tylko 1000 euro. Hiszpania 2500 euro, choć już planowane są dalsze obniżki. Grecja ustaliła maksimum na 500 euro. Belgia wprowadziła limit 3000 euro.

Polska prawdopodobnie zastosuje niższy próg niż unijne maksimum. Obecnie przedsiębiorcy nie mogą płacić sobie nawzajem gotówką powyżej 15 tysięcy złotych – to około 3500 euro, czyli znacznie poniżej unijnego limitu. Minister finansów nie potwierdził, jaka kwota będzie obowiązywała konsumentów.

Historia innych krajów pokazuje, że limity są systematycznie obniżane co kilka lat. Francja rozpoczęła od 7500 euro w 2010 roku, następnie obniżyła do 3000 euro, a obecnie wynosi zaledwie 1000 euro. Ten trend może powtórzyć się w Polsce.

Jak to wpłynie na handel używanymi samochodami?

Rynek samochodów używanych może być poważnie dotknięty. Większość transakcji przekracza próg 10 tysięcy euro, a kupujący tradycyjnie preferują gotówkę ze względu na pewność i natychmiastowość rozliczenia.

Po wejściu przepisów zakup auta za gotówkę będzie niemożliwy, jeśli cena przekracza limit. Trzeba będzie płacić przelewem lub kartą. Część osób ma obawy przed płatnościami elektronicznymi przy zakupach prywatnych – brak natychmiastowej pewności, że pieniądze dotarły, ryzyko zwrotu płatności.

Sprzedawcy prawdopodobnie będą wymagali potwierdzenia przelewu przed wydaniem dokumentów i kluczyków. To wydłuży cały proces – od umówienia się na oględziny przez przelew, potwierdzenie wpływu środków, po przekazanie pojazdu może minąć kilka dni zamiast godziny.

Czy przepisy dotyczą również kryptowalut?

Tak. Nowe regulacje obejmują także waluty cyfrowe. Giełdy kryptowalutowe i operatorzy portfeli będą musieli weryfikować swoich klientów i ich dane przy transakcjach już od 1000 euro – to znacznie niższy próg niż w przypadku tradycyjnej gotówki.

Oznacza to koniec anonimowości w transakcjach kryptowalutowych. Każda większa operacja będzie wymagała pełnej identyfikacji użytkownika. Unia Europejska zamyka w ten sposób alternatywę dla gotówki.

Co z wypłatami z bankomatów?

Nowe przepisy nie wprowadzają bezpośrednich ograniczeń wypłat z bankomatów. Jednak przygotowania do nowej rzeczywistości trwają już od kilku lat. Liczba bankomatów w Polsce systematycznie maleje, a operatorzy obniżają limity jednorazowych wypłat.

Euronet ograniczył limity do 800 złotych na transakcję, Planet Cash do 1000 złotych. Jeszcze kilka lat temu można było wypłacić jednorazowo 2000-3000 złotych. Niektóre banki pobierają prowizje nawet do 8 procent od wypłat gotówkowych.

Ta strategia ma stopniowo zniechęcać do używania gotówki i przygotować grunt pod pełną cyfryzację płatności. Każda transakcja elektroniczna pozostawia ślad cyfrowy dostępny dla organów państwowych.

Jakie branże ucierpią najbardziej?

Handel używanymi samochodami, branża budowlana, handel antykami i dziełami sztuki, biżuteria, mechanicy samochodowi, stolarze, tapicerzy – wszystkie te sektory preferowały dotychczas gotówkę ze względu na szybkość rozliczeń i elastyczność.

Małe sklepy i rzemieślnicy będą musieli zainwestować w systemy płatności elektronicznych. Dla najdrobniejszych przedsiębiorców koszt dostosowania może okazać się zbyt wysoki, zmuszając ich do rezygnacji z przyjmowania płatności gotówkowych lub zamknięcia działalności.

Usługi remontowe i budowlane również odczują skutki. Wiele firm preferowało płatności gotówkowe ze względu na natychmiastowość rozliczenia. Teraz będą musiały czekać na przelewy, co wpłynie na płynność finansową.

Czy mogą być wyjątki od nowych zasad?

Przepisy przewidują kilka wyjątków. Transakcje przeprowadzane w placówkach bankowych, instytucjach pieniądza elektronicznego i instytucjach płatniczych nie podlegają ograniczeniom. Kluby sportowe otrzymały odroczenie do 2029 roku.

Przewidziano również zawieszenie stosowania limitów w przypadku siły wyższej – klęski żywiołowe, awarie systemów płatniczych, sytuacje kryzysowe. Wtedy ograniczenia mogą być czasowo zniesione.

Jednak eksperci ostrzegają, że te wyjątki mogą być tylko tymczasowe. Za kilka lat nawet transakcje obecnie wyłączone mogą zostać objęte pełną kontrolą.

Od lipca 2027 roku w całej Unii Europejskiej obowiązywać będzie limit płatności gotówkowych na poziomie 10 tysięcy euro (około 42-43 tysiące złotych). Przy transakcjach powyżej 3 tysięcy euro wymagana będzie weryfikacja tożsamości. Przepisy dotyczą również osób prywatnych i kryptowalut. Państwa członkowskie mogą wprowadzić niższe limity.