Zasiłek wzrośnie o 3 tys. zł. W wyjątkowych sytuacjach nie będzie miał limitu i dostać będzie można dowolną kwotę

Obecne 4 tysiące złotych to za mało na pokrycie kosztów pogrzebu. Od nowego roku kwota ma wzrosnąć do 7 tysięcy złotych, a w wyjątkowych sytuacjach będzie można otrzymać dodatkowe pieniądze bez ograniczeń wysokości. Rewolucyjne zmiany w systemie pomocy przy organizacji pogrzebów.

Polski rząd dostrzegł, że koszty pogrzebów dramatycznie wzrosły w ostatnich latach, a obecny zasiłek pokrywa jedynie niewielką część wydatków. 25 marca Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy, który ma fundamentalnie zmienić sposób finansowego wsparcia dla rodzin organizujących pochówek. Zmiany wejdą w życie od stycznia 2026 roku.

Podstawowy zasiłek pogrzebowy, który od lat pozostawał na poziomie 4 tysięcy złotych, wzrośnie do 7 tysięcy złotych. To podwyżka o 75 procent, która ma lepiej odpowiadać rzeczywistym kosztom organizacji pogrzebu w Polsce. Równocześnie pojawi się całkowicie nowe świadczenie – zasiłek celowy przeznaczony na pokrycie kosztów nadzwyczajnych.

Nowe świadczenie bez limitów kwotowych

Najbardziej rewolucyjną zmianą będzie wprowadzenie zasiłku celowego, który może otrzymać osoba pokrywająca koszty pogrzebu w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, gdy po zmarłym w ogóle nie przysługuje standardowy zasiłek pogrzebowy. Po drugie, gdy osoba uprawniona do podstawowego zasiłku poniosła dodatkowe koszty nadzwyczajne, których nie da się pokryć z regularne wypłaty.

Kluczową cechą nowego świadczenia jest brak jakichkolwiek ograniczeń kwotowych. Zasiłek celowy będzie przyznawany bez kryterium dochodowego i bez górnego limitu wysokości. To oznacza, że w wyjątkowych sytuacjach rodzina może otrzymać wsparcie sięgające nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Do kosztów nadzwyczajnych, trudnych do przewidzenia i niemożliwych do pokrycia ze standardowego zasiłku, zaliczono między innymi sprowadzenie ciała z zagranicy. Taka procedura kosztuje minimum 6-7 tysięcy złotych, co już przewyższa obecny zasiłek pogrzebowy. Drugim przykładem jest przedłużone przechowywanie ciała w chłodni, które również generuje znaczne dodatkowe koszty.

Zasada zwrotu w określonych przypadkach

Nowe przepisy wprowadzają jednak mechanizm kontrolny. Beneficjent zasiłku celowego będzie zobowiązany do zwrotu otrzymanych środków, w całości lub częściowo, jeśli nadzwyczajne koszty pogrzebu znajdą pokrycie w innych źródłach. Chodzi głównie o sytuacje, gdy spadkobierca otrzyma środki ze spadku lub wypłatę z ubezpieczenia gospodarczego zmarłego.

Ten mechanizm ma zapobiegać sytuacjom, w których rodzina otrzymuje podwójne finansowanie tych samych kosztów. Jednocześnie zapewnia natychmiastową pomoc w trudnej sytuacji, gdy rodzina musi ponieść wysokie koszty, nie wiedząc jeszcze, czy i kiedy otrzyma środki z innych źródeł.

System zwrotu będzie prawdopodobnie działał na zasadzie późniejszego rozliczenia, gdy już wyjaśni się sytuacja prawna i finansowa spadku.

Rzeczywiste koszty pogrzebów w Polsce

W uzasadnieniu projektu rząd wprost przyznał, że obecna kwota zasiłku pogrzebowego nie pokrywa nawet większości kosztów organizacji pochówku. Ministerstwo oszacowało, że obecnie koszty pogrzebu wynoszą minimum 8-10 tysięcy złotych, a w praktyce często znacznie więcej.

Kwoty te różnią się znacznie w zależności od regionu. W większych miastach ceny usług pogrzebowych są zwykle wyższe niż na wsi czy w mniejszych miejscowościach. W Warszawie czy Krakowie kompleksowa organizacja pogrzebu może kosztować nawet 15-20 tysięcy złotych, podczas gdy w mniejszych miejscowościach można się zmieścić w kwocie 8-10 tysięcy złotych.

Wzrost kosztów pogrzebów wynika z kilku czynników. Po pierwsze, drożeją usługi – od opłat za kaplicę i ceremonię, przez koszty transportu, po ceny trumien i urn. Po drugie, rosną opłaty administracyjne i cmentarne. Po trzecie, coraz więcej rodzin wybiera bardziej rozbudowane ceremonie i dodatkowe usługi.

Zmiany od stycznia 2026 roku

Nowe przepisy mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku, co oznacza, że rodziny będą musiały jeszcze przez cały 2025 rok radzić sobie z obecnymi, niewystarczającymi kwotami wsparcia. Rząd tłumaczy to opóźnienie koniecznością przygotowania systemu informatycznego oraz procedur obsługi nowego świadczenia.

Podwyżka zasiłku pogrzebowego z 4 do 7 tysięcy złotych będzie automatyczna i dotyczy wszystkich uprawnionych. Nie trzeba będzie składać dodatkowych wniosków ani spełniać nowych warunków. Natomiast zasiłek celowy będzie wymagał oddzielnego wniosku z uzasadnieniem poniesienia kosztów nadzwyczajnych.

Wprowadzenie zasiłku celowego bez ograniczeń kwotowych to precedensowe rozwiązanie w polskim systemie świadczeń społecznych. Dotychczas wszystkie formy pomocy miały określone górne limity wypłat. Nowe przepisy pokazują, że rząd dostrzega wyjątkowy charakter sytuacji związanych z organizacją pogrzebu i konieczność elastycznego podejścia do finansowania kosztów nadzwyczajnych.

Procedura przyznawania nowego świadczenia

Choć szczegółowe procedury będą dopracowywane w najbliższych miesiącach, już teraz wiadomo, że zasiłek celowy będzie przyznawany przez ośrodki pomocy społecznej. Wnioskodawca będzie musiał udokumentować poniesione koszty nadzwyczajne oraz wykazać, że nie mogą one być pokryte ze standardowego zasiłku pogrzebowego.

Kluczowe będzie określenie, co dokładnie kwalifikuje się jako koszt nadzwyczajny. Oprócz wspomnianych sprowadzenia zwłok z zagranicy i przedłużonego przechowywania w chłodni, mogą to być również koszty związane z organizacją pogrzebu w szczególnie trudnych warunkach lub sytuacjach losowych.

System ma być zaprojektowany tak, aby pomoc trafiała szybko do potrzebujących, ale jednocześnie zabezpieczała przed nadużyciami. Dlatego wprowadzono mechanizm zwrotu środków w przypadku późniejszego otrzymania finansowania z innych źródeł.

Nowe przepisy oznaczają największą reformę systemu wsparcia przy organizacji pogrzebów od wielu lat. Podwyżka podstawowego zasiłku o 3 tysiące złotych oraz wprowadzenie zasiłku celowego bez ograniczeń kwotowych mają znacząco poprawić sytuację rodzin w jednym z najtrudniejszych momentów ich życia.