ZUS wypłaca tym seniorom 522 zł miesięcznie. Wielu nie wie o swoim prawie

Zakład Ubezpieczeń Społecznych od lat wypłaca specjalny dodatek w wysokości 522,33 zł netto miesięcznie, o którym wie bardzo niewiele osób. Świadczenie to przysługuje wąskiej grupie seniorów. Według danych Ministerstwa Obrony Narodowej liczba uprawnionych corocznie maleje, co sprawia że świadczenie staje się coraz rzadsze. Problem w tym, że wiele osób kwalifikujących się do tego dodatku nie wie o swoim prawie i nie składa wniosków. Wyjaśniamy, kto może otrzymać 522 zł i jak ubiegać się o to wsparcie.

 

Podwyższona wersja dodatku pielęgnacyjnego

Kwota 522,33 zł to podwyższony dodatek pielęgnacyjny, który stanowi wyższą formę standardowego świadczenia pielęgnacyjnego. Od 1 marca 2025 roku podstawowy dodatek pielęgnacyjny wynosi 348,22 zł miesięcznie i przysługuje osobom całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji.

Podwyższona wersja w kwocie 522,33 zł jest dedykowana wyłącznie inwalidom wojennym. To świadczenie o 174 zł wyższe niż standardowy dodatek, co w skali roku daje różnicę ponad 2000 zł. Mimo że kwota nie jest zawrotna, dla wielu seniorów żyjących z minimalnych rent czy emerytur stanowi istotne wsparcie w pokrywaniu kosztów leków, opieki czy rehabilitacji.

Kluczowe jest to, że dodatek nie jest przyznawany automatycznie. Nawet jeśli ktoś spełnia wszystkie warunki formalne, musi złożyć wniosek w ZUS po uprzednim uzyskaniu odpowiedniego orzeczenia lekarskiego. Brak wiedzy o tym świadczeniu sprawia, że wielu uprawnionych seniorów po prostu nie występuje o pieniądze, które im się należą.

Kto może dostać 522 zł – definicja inwalidy wojennego

Aby otrzymać podwyższony dodatek pielęgnacyjny, trzeba jednocześnie spełnić dwa warunki. Po pierwsze – posiadać status inwalidy wojennego. Po drugie – mieć aktualne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji.

Status inwalidy wojennego przysługuje żołnierzom, którzy stali się niezdolni do pracy z powodu działań wojennych lub działań o charakterze wojennym. Kategoria ta obejmuje kilka grup historycznych.

Pierwsza grupa to żołnierze służący w Wojsku Polskim podczas wojny 1939-1945. Dotyczy to zarówno kampanii wrześniowej, jak i późniejszych działań wojennych na różnych frontach. Druga grupa to osoby służące w polskich formacjach wojskowych przy armiach sojuszniczych – we Francji, Wielkiej Brytanii, ZSRR, na Bliskim Wschodzie czy we Włoszech.

Trzecia grupa to uczestnicy ruchu oporu – żołnierze Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Armii Ludowej i innych organizacji konspiracyjnych. Czwarta grupa to osoby walczące z ukraińskimi oddziałami UPA lub niemieckimi grupami Wehrwolfu już po zakończeniu oficjalnych działań wojennych w 1945 roku.

Status inwalidy wojennego przysługuje również Polakom, którzy służyli w Armii ZSRR lub innych armiach sojuszniczych i doznali uszczerbku na zdrowiu podczas wojny. Ponadto obejmuje osoby uczestniczące w obronie Poczty Gdańskiej we wrześniu 1939 roku, walkach o Cytadelę Poznańską, służbie w Brygadach Międzynarodowych w Hiszpanii, powstaniu wielkopolskim 1918-1919 oraz powstaniach śląskich.

Inwalida wojenny to nie to samo co inwalida wojskowy

Ważne jest rozróżnienie między inwalidą wojennym a inwalidą wojskowym. Są to dwie odrębne kategorie prawne z różnymi uprawnieniami.

Inwalida wojenny to osoba, która doznała uszczerbku na zdrowiu w związku z działaniami wojennymi – w czasie wojny, walk, akcji zbrojnych. Inwalida wojskowy to żołnierz, który zachorował lub uległ wypadkowi podczas służby wojskowej w czasie pokoju – na przykład podczas ćwiczeń, szkolenia, pełnienia służby garnizonowej.

Te dwie kategorie podlegają różnym przepisom i mają dostęp do różnych świadczeń. Podwyższony dodatek pielęgnacyjny w kwocie 522,33 zł przysługuje wyłącznie inwalidom wojennym, nie wojskowym. Inwalidzi wojskowi mogą ubiegać się o standardowy dodatek pielęgnacyjny na takich samych zasadach jak inne osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji.

Orzeczenie lekarskie jako drugi warunek

Sam status inwalidy wojennego nie wystarczy do otrzymania podwyższonego dodatku. Konieczne jest również aktualne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy oraz całkowitą niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Całkowita niezdolność do samodzielnej egzystencji to stan, w którym osoba wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Dotyczy to sytuacji, gdy ktoś nie potrafi samodzielnie się ubrać, umyć, przygotować posiłku, poruszać się po mieszkaniu czy przyjmować leków.

Orzeczenie wydaje lekarz orzecznik ZUS po przeprowadzeniu badania lekarskiego i analizie dokumentacji medycznej. Proces ten jest niezależny od posiadania statusu inwalidy wojennego – nawet jeśli ktoś jest formalnie uznany za inwalidę wojennego od dziesięcioleci, musi uzyskać aktualne orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Osoby, które ukończyły 75 lat, mają uproszczoną procedurę – nie muszą uzyskiwać orzeczenia ZUS, ale i tak muszą spełnić warunek posiadania statusu inwalidy wojennego.

Procedura składania wniosku

Wniosek o podwyższony dodatek pielęgnacyjny można złożyć w ZUS na kilka sposobów: osobiście w oddziale, pocztą, przez pełnomocnika lub za pośrednictwem polskiego konsulatu (jeśli osoba przebywa za granicą).

Kluczowe jest zachowanie właściwej kolejności. Najpierw trzeba uzyskać orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji. Dopiero potem można złożyć wniosek o dodatek wraz z dokumentami potwierdzającymi status inwalidy wojennego.

Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający status inwalidy wojennego – może to być decyzja administracyjna, legitymacja kombatancka lub inne potwierdzenie wydane przez odpowiedni organ (np. wojskowe biuro emerytalne).

Świadczenie nie przysługuje osobom przebywającym w zakładach opiekuńczo-leczniczych (ZOL) lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych (ZPO). Wyjątek stanowi sytuacja, gdy pobyt poza placówką w danym miesiącu trwa co najmniej 2 tygodnie – wtedy dodatek za ten miesiąc zostanie wypłacony.

Co zrobić w przypadku odmowy

Jeśli ZUS odmówi przyznania podwyższonego dodatku pielęgnacyjnego, istnieją dwie ścieżki odwoławcze w zależności od tego, czy odmowa dotyczy orzeczenia lekarskiego czy samej decyzji o świadczeniu.

Pierwsza ścieżka dotyczy sytuacji, gdy lekarz orzecznik ZUS nie stwierdził całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji. W takim przypadku można wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Termin wynosi 14 dni od otrzymania orzeczenia. Komisja lekarska składa się z kilku niezależnych lekarzy i ponownie analizuje stan zdrowia wnioskodawcy.

Druga ścieżka dotyczy decyzji ZUS o odmowie przyznania dodatku. Od tej decyzji przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Termin wynosi 30 dni od doręczenia decyzji. Postępowanie przed sądem pracy jest bezpłatne dla ubezpieczonego.

Warto skorzystać z pomocy prawnika specjalizującego się w prawie ubezpieczeń społecznych lub organizacji kombatanckich, które często udzielają bezpłatnego wsparcia w takich sprawach.

Dodatek wypłacany bez podatków i składek

Zarówno podstawowy dodatek pielęgnacyjny (348,22 zł), jak i jego podwyższona wersja dla inwalidów wojennych (522,33 zł) stanowią kwotę netto. Świadczenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Nie są od niego również naliczane składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Dodatek jest wypłacany w całości co miesiąc, zazwyczaj razem z emeryturą lub rentą. Jeśli ktoś otrzymuje emeryturę na konto bankowe, dodatek wpływa na to samo konto w tym samym terminie. Dla osób pobierających świadczenie w kasie oddziału ZUS dodatek jest wypłacany gotówką wraz z głównym świadczeniem.

Świadczenie jest wypłacane bezterminowo, dopóki istnieją podstawy prawne do jego pobierania – czyli dopóki osoba posiada status inwalidy wojennego i zachowuje całkowitą niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Co to oznacza dla czytelnika?

Jeśli Ty lub ktoś z Twojej rodziny jest inwalidą wojennym i wymaga stałej opieki z powodu niezdolności do samodzielnej egzystencji, możesz mieć prawo do dodatkowych 522,33 zł miesięcznie. Problem w tym, że większość uprawnionych nie wie o tym świadczeniu lub uważa że procedura jest zbyt skomplikowana. Sprawdzamy krok po kroku, co należy zrobić.

Sprawdź, czy masz status inwalidy wojennego

Pierwszym krokiem jest ustalenie, czy posiadasz formalny status inwalidy wojennego. Jeśli brałeś udział w II wojnie światowej, walczyłeś w polskich formacjach przy armiach sojuszniczych, działałeś w ruchu oporu lub uczestniczyłeś w innych działaniach wymienionych w przepisach, powinieneś mieć dokumenty potwierdzające ten status.

Może to być legitymacja kombatancka, decyzja administracyjna o przyznaniu statusu, decyzja o rencie inwalidzkiej wydana przez wojskowe biuro emerytalne. Jeśli nie masz takiego dokumentu, ale uważasz że Ci przysługuje, skontaktuj się z wojskowym biurem emerytalnym lub organizacją kombatancką, która pomoże w ustaleniu uprawnień.

Jeśli jesteś rodziną inwalidy wojennego, który nie żyje lub nie jest w stanie samodzielnie załatwiać spraw, możesz działać jako pełnomocnik. Wymaga to ustanowienia pełnomocnictwa notarialnego lub sądowego.

Uzyskaj orzeczenie lekarskie ZUS

Jeśli masz status inwalidy wojennego, ale nie masz orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji, musisz je uzyskać. Złóż wniosek w oddziale ZUS o wydanie takiego orzeczenia.

ZUS wezwie Cię na badanie do lekarza orzecznika. Zabierz ze sobą całą dokumentację medyczną: wyniki badań, zaświadczenia od lekarzy specjalistów, karty informacyjne ze szpitala, opisy schorzeń przewlekłych. Im więcej dokumentów, tym pełniejszy obraz stanu zdrowia może ocenić lekarz.

Jeśli ukończyłeś 75 lat, procedura jest prostsza – nie musisz uzyskiwać orzeczenia ZUS. Sprawdź w swoim oddziale ZUS, jakie dokumenty są wymagane w Twojej sytuacji.

Złóż wniosek o podwyższony dodatek pielęgnacyjny

Gdy masz już orzeczenie ZUS (lub jeśli masz powyżej 75 lat), złóż wniosek o podwyższony dodatek pielęgnacyjny. Druk wniosku można pobrać ze strony ZUS, otrzymać w oddziale lub wypełnić elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE ZUS).

Do wniosku dołącz kopię dokumentu potwierdzającego status inwalidy wojennego oraz orzeczenie ZUS (jeśli dotyczy). Wniosek możesz złożyć osobiście, wysłać pocztą lub przesłać elektronicznie przez PUE.

ZUS rozpatruje wniosek zwykle w ciągu 30 dni. Jeśli wszystkie dokumenty są kompletne i spełniasz warunki, dodatek zostanie przyznany i wypłacony razem z najbliższym świadczeniem emerytalnym lub rentowym.

Skontaktuj się z organizacją kombatancką

Jeśli procedura wydaje Ci się skomplikowana lub nie wiesz, od czego zacząć, skontaktuj się z organizacją kombatancką działającą w Twojej okolicy. Związek Inwalidów Wojennych RP, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej i inne organizacje oferują bezpłatną pomoc w załatwianiu spraw urzędowych związanych ze świadczeniami dla weteranów.

Mogą pomóc w zebraniu dokumentacji, wypełnieniu wniosków, reprezentacji przed ZUS, a w razie potrzeby także w procedurze odwoławczej. Osoby działające w tych organizacjach znają przepisy i praktykę stosowania prawa, co znacznie zwiększa szanse na sukces.

Nie rezygnuj po pierwszej odmowie

Jeśli ZUS odmówi przyznania dodatku, nie traktuj tego jak ostatecznej decyzji. Masz prawo do odwołania i warto z niego skorzystać. W przypadku odmowy ze względu na orzeczenie lekarskie, złóż sprzeciw do komisji lekarskiej w ciągu 14 dni. Komisja może inaczej ocenić Twój stan zdrowia.

Jeśli odmowa dotyczy braku statusu inwalidy wojennego lub innych kwestii formalnych, odwołaj się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w ciągu 30 dni. Postępowanie jest bezpłatne, a sąd często przychyla się do racji ubezpieczonych, jeśli dokumentacja jest wiarygodna.

Warto skorzystać z pomocy prawnika lub przedstawiciela organizacji kombatanckiej. Ich doświadczenie może być kluczowe w prawidłowym sformułowaniu argumentów i przedstawieniu dowodów.

Poinformuj innych uprawnionych

Liczba inwalidów wojennych corocznie maleje – to naturalne ze względu na upływ czasu od zakończenia II wojny światowej. Jednak wciąż żyją osoby uprawnione do tego świadczenia, które po prostu nie wiedzą o swoim prawie.

Jeśli znasz kogoś, kto był żołnierzem w czasie wojny, uczestniczył w powstaniach lub innych działaniach zbrojnych i obecnie wymaga stałej opieki, przekaż mu tę informację. 522 zł miesięcznie to nie zawrotna kwota, ale dla osoby żyjącej z minimalnej renty może oznaczać różnicę między brakiem środków na leki a ich zakupem.

Podziel się tą wiedzą w środowisku kombatanckim, w kręgu znajomych seniorów, w lokalnej parafii czy domu pomocy społecznej. Im więcej osób dowie się o tym świadczeniu, tym więcej uprawnionych będzie mogło z niego skorzystać.