Dzień Kryptologii – Enigma i sukces Polaków

Wybraliśmy się dziś na film „Gra tajemnic”  opowiadający historie Alana Turinga , brytyjskiego matematyka, kryptologa i twórcy podstaw nowoczesnej informatyki.

Ponieważ seans zakończył sie niespełna godzinę temu, moja szczęka wisi gdzieś w okolicach kostek. Jeśli ktokolwiek wyszedł z filmu bogatszy o „wiedzę” na temat łamania niemieckiego kodu spieszę z informacją. ze to nie Brytyjczycy, a właśnie my, Polacy złamaliśmy kod Enigmy i to nie w czasie wojny, a kilka lat wcześniej (sic!) bo w roku 1932. Nie będę jednak rozwodzić się na temat filmu. Recenzja znajdzie się na stronie jutro i na szczęście nie ja ją będę pisać.

O tym jak ważne dla dziejów świata było złamanie kodu pisać nie trzeba. Dziś, 25 stycznia obchodzimy w Polsce Dzień  Kryptologii ustanowiony w 2007 roku. Szyfr został złamany 14 grudnia 1932 przez Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego. W 1932 roku referat wywiadowczy działający w ramach struktur polskiego wywiadu wojskowego został przekształcony w Biuro Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego – organ zajmujący sie łamaniem kodów oraz kodowaniem polskich wiadomości. Materiały pozyskiwane przez polski wywiad przed złamaniem kodu byty bezwartościowe. Wojsko zwróciło sie o pomoc do profesora Zdzisława Krygowskiego – założyciela Wydziału Matematyki Uniwersytetu Poznańskiego o stworzenie specjalnego zespołu składającego się ze studentów tegoż wydziału. Trzech najlepszych czyli Marian Rajewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki zmierzyli sie z zadaniem złamania kodu Enigmy. Przez kilka lat Marian Rejewski uczył sie języka niemieckiego na kursie w Getyndze, co miało pomoc w pracy. Prace przez kilka lat toczyły sie w Poznaniu, następnie w Warszawie, a później w Pyrach pod Warszawą. Pod koniec roku 1932 Polakom udało sie złamać niemiecki kod, co w ocenie historyków skróciło działania wojenne o 2-3 lata, a także ostatecznie przesadziło o wyniku wojny.

Ponieważ złamania kodu nie można przypisać tylko jednej osobie poniżej prezentujemy wkład poszczególnych naukowców w rozwiązanie zagadki Enigmy:

Marian Adam Rejewski (ur. 16 sierpnia 1905 w Bydgoszczy – zm.13 lutego 1980 w Warszawie)

Pracował nad Enigmą od września 1932. Odkrył sposób okablowania wirników. Razem z Różyckim i Zygalskim opracował techniki odczytu szyfrogramów. Opracował kod kart i cyklometr. Gdy w 1938 roku Niemcy zmienili sposób kodowania  to właśnie on opracował bombę kryptologiczną, zwaną tez bombą Rejewskiego, czyli mechaniczno-elektryczne urządzenie służące do łamania szyfru Enigmy.

Jerzy Różycki (ur. 24 lipca 1909 w Olszanie k. Kijowa –  zm. 9 stycznia 1942 k. Balearów)

Jerzy Różycki opracował tzw. metodę zegara pozwalającą na określenie wyboru i ustawienia wirnika Enigmy.

Henryk Zygalski (ur. 15 lipca 1908 w Poznaniu – zm. 30 sierpnia 1978 w Liss)

Był autorem koncepcji „płacht Zygalskiego”, czyli papierowych perforowanych arkuszy, które wykorzystywano do ustalenia kolejności wirników kodujących Enigmy.