W dobie poszukiwania innowacyjnych form wsparcia socjalnego, coraz więcej uwagi przyciąga idea bezwarunkowego dochodu podstawowego (BDP). Na jakim etapie jest projekt wsparcia dla wszystkich, bez żadnego kryterium?

Czym jest bezwarunkowy dochód podstawowy?

BDP to regularna, gwarantowana wypłata pieniężna dla każdego obywatela kraju lub regionu. Nie jest uzależniona od sytuacji materialnej, statusu zawodowego czy innych kryteriów. Stanowi swego rodzaju podstawę finansową służącą zaspokojeniu elementarnych potrzeb.

Idea testowana była m.in. w USA, Kanadzie, Hiszpanii czy Finlandii. Badania pokazują pozytywny wpływ BDP na zdrowie, dobrostan psychiczny i ogólną jakość życia. Nie zaobserwowano natomiast masowych rezygnacji z pracy zawodowej.

Na jakim etapie jest obecnie projekt BDP?

Inicjatywa wprowadzenia innowacyjnej formy wsparcia dla społeczności lokalnych zrodziła się w gronie badaczy reprezentujących różne ośrodki akademickie, którzy połączyli swe siły z przedstawicielami samorządów, aby w praktyce zbadać, czy i w jakim stopniu taki instrument mógłby przynieść pozytywne rezultaty w konkretnych warunkach polskiego pogranicza. Są to: dr Radomir Matczak ze Związku Miast Polskich, prof. Ryszard Szarfenberg z Uniwersytetu Warszawskiego, dr Mariusz Baranowski i prof. Piotr Jabkowski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz dr Maciej Szlinder.

Program zakłada wypłatę 1300 zł miesięcznie wszystkim mieszkańcom wybranych gmin, m.in. Barciany i Górowa Iławeckiego. Łącznie to nawet 30 tys. osób. Dwuletni pilotaż miał wystartować początkowo w marcu 2023 roku. Start opóźnił się z powodu inflacji i wojny w Ukrainie.

Dr Radomir Matczak w rozmowie z olsztyńską Wyborczą przyznaje, ze program jest obecnie zamrożony, bo nie wiadomo skąd wziąć środki. Na pewno nie z samorządów, bo to zbyt duży wydatek. Mowa o nawet 1 mld złotych. Prowadzone są rozmowy z przedstawicielami Komisji Europejskiej czy Polskim Instytutem Ekonomicznym. Kontaktowano się też z jednym z ministerstw, ale jeszcze przed wyborami.

Na razie nie wiadomo, jak zareaguję nowe władze na ten projekt, ale na pewno rząd musi przeprowadzić wszystkie niezbędne reformy zanim zajmie się ideą BDP.

Globalne doświadczenia z BDP – od Finlandii po Kenię

Eksperymenty z BDP na świecie przynoszą obiecujące rezultaty. W Finlandii zaobserwowano poprawę samopoczucia obywateli, w USA – stanu zdrowia i jakości życia. Hiszpania testuje BDP jako odpowiedź na pandemię i kryzys.

Z kolei w biedniejszych krajach Afryki i Azji, takich jak Kenia czy Indie, bezwarunkowy dochód zmniejsza ubóstwo, poprawia dobrobyt i pozwala ograniczyć spożycie używek wśród beneficjentów.