L4 tylko na dwa tygodnie? Będą zmiany w zwolnieniach

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zamierza zreformować system kontroli zwolnień lekarskich w odpowiedzi na rosnącą liczbę nadużyć. W pierwszym kwartale 2024 roku suma zatrzymanych i zwróconych świadczeń chorobowych osiągnęła 12 milionów złotych, mimo że Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) objął kontrolą jedynie 1,5% wszystkich wydanych L4.

Doradcza firma Conperio wskazuje na kreatywne sposoby wykorzystywania zwolnień lekarskich do celów zarobkowych. Wśród przykładów są pracownicy sprzedający wypieki przez media społecznościowe, oferujący masaże, manicure czy prowadzący taksówki. Problem szczególnie dotyka branż sezonowych, takich jak budownictwo, rolnictwo oraz turystyka.

L4 tylko na dwa tygodnie? Padł taki pomysł

Poseł Bartosz Romowicz zaproponował, by lekarze podstawowej opieki zdrowotnej mogli wystawiać L4 na maksymalnie 14 dni, po których przedłużenie mogłoby nastąpić wyłącznie za zgodą specjalisty. Jednak wiceminister Sebastian Gajewski uznał to rozwiązanie za zbyt rygorystyczne, twierdząc, że mogłoby ono negatywnie wpłynąć na pacjentów.

Resort pracuje nad kompleksową reformą obejmującą modernizację zasad orzecznictwa ZUS oraz procedur kontrolnych. Najbardziej rewolucyjny pomysł zakłada umożliwienie pracy na zwolnieniu lekarskim w warunkach, które nie pogarszają stanu zdrowia pracownika. Na przykład osoba ze złamaną nogą mogłaby zrezygnować z pracy fizycznej, lecz nadal wykonywać zadania biurowe.

Eksperci są podzieleni co do planowanych zmian. Agnieszka Jaworska-Martycz z Instytutu Emerytalnego uważa, że nowe przepisy mogą pozytywnie wpłynąć na profilaktykę zdrowotną. Prof. Jan Klimek, przewodniczący Związku Rzemiosła Polskiego, przestrzega jednak przed możliwym wzrostem problemów kadrowych i trudnościami w kontrolowaniu zasadności zwolnień.

Ministerstwo zapowiada też poprawę techniczną i organizacyjną działań ZUS, aby zwiększyć skuteczność kontroli, w tym rozwój narzędzi do weryfikacji zasadności zwolnień. Działania te mają na celu nie tylko ograniczenie nadużyć, ale także stworzenie bardziej elastycznego systemu dostosowanego do współczesnych potrzeb rynku pracy.

Skala problemu jest znacząca – w 2023 roku ZUS przeprowadził około 430 tysięcy kontroli zwolnień, z czego wykryto przypadki wykorzystywania L4 do pracy zarobkowej, remontów czy innych zajęć domowych niezgodnych z przeznaczeniem zwolnienia. W przypadku wykrycia takich nieprawidłowości pracownik traci prawo do zasiłku za cały okres zwolnienia.

Ministerstwo zamierza także zmienić zasady wystawiania zwolnień lekarskich, wprowadzając dodatkowe mechanizmy weryfikacji i precyzyjne określenie zakresu niezdolności do pracy dla osób zatrudnionych w kilku miejscach.