Europejskie kraje wydają ważny komunikat: Zacznijcie gromadzić gotówkę

Europejskie banki centralne biją na alarm. Holandia i Szwecja zaapelowały do swoich obywateli o pobieranie gotówki z bankomatów i tworzenie domowych rezerw finansowych. Powodem jest rosnące ryzyko cyberataków, które mogłyby sparaliżować sektor bankowy. Ta sytuacja skłania do refleksji nad bezpieczeństwem finansowym w erze cyfrowej.

Skala zagrożenia

Holenderski Bank Centralny wskazuje na rosnące ryzyko ataków hakerskich na systemy finansowe. Choć obecnie bezpośrednie ataki na sektor bankowy zdarzają się stosunkowo rzadko, sytuacja geopolityczna, szczególnie działania Rosji w cyberprzestrzeni, budzi poważne obawy. Skuteczny atak mógłby nie tylko zablokować dostęp do środków na kontach, ale także sparaliżować całą infrastrukturę płatniczą.

Szczególnie niepokojący jest scenariusz połączenia cyberataku z blackoutem energetycznym. W takiej sytuacji przestałyby działać zarówno terminale płatnicze, jak i bankomaty, co mogłoby wywołać panikę i masowe próby wypłat gotówki, dodatkowo pogłębiające kryzys.

Konkretne rekomendacje

Władze holenderskie sugerują przechowywanie w domu od 200 do 500 euro gotówki. To  nie jest jedyny kraj, który radzi, by zgromadzić zapasy gotówki. Co ciekawe, Szwedzi, którzy jeszcze niedawno toczyli dyskusję na temat tego czy gotówki nie wycofać całkowicie, dziś radzą, by wyciągać ją z konta. Szwedzcy eksperci zalecają minimum 170 euro – kwotę wystarczającą na tygodniowe zakupy dla jednej osoby. Ilość tę należałoby zwiększać ze względu na liczbę osób, więc dla czteroosobowej rodziny należałoby wypłacić 680 euro, czyli w przeliczeniu ok. 2850 zł. Siedmiodniowy termin został wybrany nieprzypadkowo – według specjalistów tydzień to minimalny czas potrzebny instytucjom finansowym na przywrócenie systemów po poważnym cyberataku. Oczywiście im więcej gotówki, tym lepiej, ale eksperci przestrzegają też, by nie przesadzać. Dom czy mieszkanie nie jest najbezpieczniejszym miejscem do przechowywania gotówki.

Polacy powinni być gotowi

Chociaż polskie władze nie wydały podobnych zaleceń, sytuacja w Europie Zachodniej powinna skłonić do refleksji również polskich obywateli. Nasza gospodarka jest ściśle powiązana z systemem finansowym UE, a ewentualny kryzys z pewnością miałby wpływ także na polski rynek.

Eksperci zalecają zachowanie równowagi między korzystaniem z nowoczesnych metod płatności, a utrzymywaniem rozsądnego zapasu gotówki. Warto również rozważyć dywersyfikację waluty – oprócz złotówek przechowywanie pewnej kwoty w euro czy dolarach może stanowić dodatkowe zabezpieczenie w sytuacji kryzysu międzynarodowego. Jeżeli dysponujemy większą ilością pieniędzy warto rozważyć też zainwestowanie w złoto, np. monety bulionowe. W dłuższej perspektywie może okazać się to bezpiecznym ulokowaniem pieniędzy.

Historia pokazuje, że obawy przed kryzysem bankowym nie są bezpodstawne. Podczas kryzysu finansowego w 2008 roku oraz w początkowej fazie pandemii COVID-19 wiele krajów wprowadzało limity wypłat gotówki. Działania te miały zapobiec masowemu wycofywaniu depozytów i chronić stabilność sektora bankowego. Wydarzenia te pokazują, jak krucha może być infrastruktura finansowa w sytuacjach kryzysowych.

Zalecenia europejskich banków centralnych wpisują się w szerszą dyskusję o bezpieczeństwie finansowym w świecie coraz bardziej zależnym od technologii cyfrowych. Choć systemy płatności elektronicznych są wygodne i efektywne, ich podatność na zakłócenia techniczne czy celowe ataki stanowi poważne ryzyko systemowe. W dobie postępującej cyfryzacji paradoksalnie wzrasta znaczenie gotówki jako zabezpieczenia przed sytuacjami kryzysowymi. Fizyczny pieniądz nie wymaga zasilania, połączenia z Internetem ani sprawnych systemów bankowych. W sytuacji awaryjnej może okazać się jedynym dostępnym środkiem płatniczym.

Jak się przygotować

Oprócz gromadzenia gotówki, warto zadbać o szersze przygotowanie na sytuacje kryzysowe. Może to obejmować:

• Regularne monitorowanie stanu kont i szybkie reagowanie na podejrzane transakcje
• Korzystanie z różnych banków i form przechowywania oszczędności
• Zabezpieczenie dokumentów finansowych i kopii umów bankowych
• Przygotowanie alternatywnych metod komunikacji z bankiem w razie awarii głównych kanałów

Paradoksalnie, w czasie gdy wiele krajów dąży do ograniczenia obiegu gotówki, ostrzeżenia banków centralnych przypominają o jej strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa finansowego. Być może jesteśmy świadkami nowego podejścia do roli fizycznego pieniądza – nie jako codziennego środka płatniczego, ale jako swoistej polisy ubezpieczeniowej na wypadek kryzysu cyfrowego.

Sytuacja ta pokazuje również, jak ważne jest zachowanie równowagi między innowacjami technologicznymi a tradycyjnymi metodami prowadzenia transakcji finansowych. Całkowite uzależnienie od systemów cyfrowych może okazać się ryzykowne, szczególnie w obliczu rosnących zagrożeń w cyberprzestrzeni.