Koniec z „więźniami czwartego piętra”. Nowe przepisy mogą spowodować ogromne podwyżki czynszów

Od września 2026 roku wejdą w życie przepisy, które mogą zrewolucjonizować polskie blokowiska. Budynki mieszkalne z trzema lub więcej kondygnacjami będą musiały mieć windy, ale nie wszystkie i nie od razu. Koszt takiej inwestycji może sięgnąć pół miliona złotych, a w ostatecznym rozrachunku zapłacą za to mieszkańcy.

Ministerstwo Rozwoju i Technologii przygotowało projekt rozporządzenia, który ma rozwiązać problem „więźniów czwartego piętra” – osób starszych i niepełnosprawnych, które ze względu na ograniczenia ruchowe nie mogą samodzielnie opuścić mieszkania w budynku bez windy. Nowe przepisy wprowadzą obowiązek wyposażania budynków w urządzenia ułatwiające dostęp osobom z różnego rodzaju niepełnosprawnościami.

Kiedy winda będzie obowiązkowa

Nowe przepisy nie oznaczają, że wszystkie istniejące bloki będą musiały natychmiast zamontować windy. Obowiązek będzie dotyczył budynków w przypadku projektowania, budowy, przebudowy lub zmiany sposobu użytkowania. To oznacza, że dopóki wspólnota lub spółdzielnia nie zdecyduje się na większe inwestycje remontowe, nie będzie musiała montować windy.

Zgodnie z projektem rozporządzenia, w dźwig osobowy lub osobowo-towarowy będą musiały być wyposażone:

• budynki mieszkalne wielorodzinne mające trzy lub więcej kondygnacji
• budynki użyteczności publicznej mające dwie i więcej kondygnacji
• budynki zamieszkania zbiorowego mające dwie i więcej kondygnacji

W pozostałych budynkach wielorodzinnych (do trzech kondygnacji) będzie trzeba zapewnić osobom niepełnosprawnym dostęp do wszystkich pięter poprzez montaż pochylni lub trwale zainstalowanych urządzeń podnoszących.

Gigantyczne koszty dla mieszkańców

Koszt dobudowy windy w istniejącym budynku może wynosić od 150 tysięcy do 500 tysięcy złotych, jak informuje portal administrator24.info. Wysokość wydatku zależy od wielu czynników – wysokości budynku, wybranej technologii, wielkości kabiny, jakości użytych materiałów oraz możliwości technicznych montażu w konkretnym budynku.

Montaż windy to nie tylko sama instalacja urządzenia. Inwestycja wiąże się z koniecznością uzyskania odpowiednich pozwoleń oraz dostosowania infrastruktury budynku. Często konieczne są prace budowlane, wzmocnienie konstrukcji czy przebudowa klatki schodowej. W przypadku starszych budynków koszty mogą być jeszcze wyższe ze względu na konieczność dostosowania konstrukcji do współczesnych norm technicznych.

Dodatkowo trzeba uwzględnić późniejsze koszty eksploatacji, serwisu i przeglądów technicznych, które będą obciążać mieszkańców przez kolejne dziesięciolecia. Miesięczne koszty utrzymania windy mogą wynosić kilkaset złotych.

Wsparcie finansowe jest, ale ograniczone

Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mogą ubiegać się o dofinansowanie z rządowego Funduszu Dostępności prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego oraz ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Program PFRON wymaga jednak, aby inwestycja zapewniła dostępność do co najmniej dwóch lokali, w których mieszkają osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu.

Nawet przy maksymalnym wsparciu, znaczna część kosztów inwestycji będzie musiała zostać pokryta przez wspólnoty, a pośrednio przez mieszkańców. W praktyce oznacza to, że lokatorzy będą musieli sięgnąć głęboko do portfeli. Wspólnoty mogą zdecydować się na jednorazową dopłatę od mieszkańców, rozłożenie kosztów na raty przez kilka lat lub podniesienie miesięcznych opłat eksploatacyjnych.

Wysokość indywidualnych dopłat będzie zależeć od liczby mieszkań w budynku i przyjętego sposobu podziału kosztów. W typowym bloku mieszkalnym każdy lokal może zostać obciążony kwotą od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.

Harmonogram wprowadzania zmian

Rozporządzenie ma wejść w życie 20 września 2026 roku, ale różne przepisy będą obowiązywać od różnych dat. Część zapisów zacznie obowiązywać od 31 grudnia 2026 roku, a część dopiero od 31 grudnia 2029 roku. To oznacza, że wspólnoty będą miały czas na przygotowanie się do ewentualnych inwestycji.

Ministerstwo szacuje, że około 3,5 tysiąca spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot mieszkaniowych będzie musiało pokryć koszt realizacji dobudowy windy do istniejących budynków. Ta liczba dotyczy jednak tylko tych przypadków, gdy w budynkach będą prowadzone przebudowy lub inne inwestycje wymagające dostosowania do nowych przepisów.

Jeśli montaż windy nie będzie możliwy ze względów technicznych lub ekonomicznych, wystarczy zapewnienie dostępu poprzez wykonanie pochylni. Eksperci podkreślają również, że jeśli przebudowa obejmuje jedynie pojedyncze pomieszczenia (np. łazienki), nie ma potrzeby dostosowywania całego budynku do nowych przepisów.

Przygotowania już teraz

Choć przepisy nie wymuszają natychmiastowego montażu wind we wszystkich budynkach, wspólnoty i spółdzielnie powinny już teraz rozpocząć przygotowania. Mieszkańcy powinni aktywnie uczestniczyć w zebraniach wspólnot, aby być na bieżąco z planowanymi inwestycjami i ich finansowaniem.

Warto zasięgnąć informacji na temat dostępnych form dofinansowania oraz ewentualnych ulg podatkowych związanych z inwestycjami poprawiającymi dostępność budynków. Niektóre gminy mogą oferować dodatkowe wsparcie finansowe dla takich przedsięwzięć.

Kluczowe jest również wczesne uzyskanie wycen od różnych firm zajmujących się montażem wind. Ceny mogą się znacznie różnić między wykonawcami, a wybór odpowiedniej oferty może oznaczać oszczędności tysięcy złotych dla mieszkańców.

Społeczny cel, finansowy problem

Przepisy mają na celu poprawę jakości życia osób z niepełnosprawnościami, seniorów i rodzin z małymi dziećmi. W Polsce wciąż wiele budynków mieszkalnych nie zapewnia odpowiedniej dostępności, co ogranicza mobilność znacznej części społeczeństwa. Problem „więźniów czwartego piętra” dotyczy tysięcy osób, które ze względu na wiek czy stan zdrowia nie mogą swobodnie opuszczać swoich mieszkań.

Choć cel społeczny jest szczytny, praktyczna realizacja przepisów oznacza znaczne obciążenie finansowe dla wspólnot mieszkaniowych. Mieszkańcy starszych bloków będą musieli przygotować się na potencjalnie jedną z największych inwestycji w historii swojego budynku – ale tylko wtedy, gdy zdecydują się na większe remonty czy przebudowy.

Nowe przepisy nie wprowadzają bezwzględnego obowiązku montażu wind we wszystkich istniejących budynkach, ale znacznie podwyższają standardy dostępności dla przyszłych inwestycji. To krok w kierunku bardziej przyjaznego środowiska dla osób z ograniczeniami ruchowymi, ale także wyzwanie finansowe dla wspólnot mieszkaniowych.