Jutro rocznica Powstania w Getcie Warszawskim. Zobacz, jak wyglądała „Dzielnica Żydowska”

Imperial War Museums przechowuje zdjęcia z całego świata. Zdjęcia z getta są rzadkością, tym bardziej, że jeżeli ktoś posiadał w tamtych czasach aparat, to i tak nie mógł być on Żydem.

 

Powstanie wybuchło w momencie rozpoczęcia zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, w wigilię żydowskiego święta Pesach, 19 kwietnia 1943, w momencie gdy w tzw. getcie szczątkowym znajdowało się już tylko ok. 50 tysięcy Żydów (wobec niemal pół miliona w szczytowym okresie jego zaludnienia).

Powstanie – pierwsze miejskie wystąpienie powstańcze w okupowanej przez Niemców Europie – nie miało militarnych celów strategicznych.

Była to raczej walka o godną śmierć i zemsta na okupancie. Przeciwko żydowskim kobietom, dzieciom i mężczyznom zjednoczonym w Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) oraz Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW), którzy walczyli praktycznie bez uzbrojenia, wystąpiło ponad 2000 doskonale wyszkolonych niemieckich żołnierzy. Wśród nich znalazło się m.in. 830 grenadierów pancernych i kawalerzystów SS, 234 żandarmów, 59 żołnierzy lekkiej artylerii przeciwlotniczej i saperów Wehrmachtu, 337 żołnierzy z litewskich i łotewskich policyjnych oddziałów pomocniczych oraz część szkoleniowego batalionu ukraińskiego. W walkach uczestniczyło też sporadycznie 367 funkcjonariuszy policji Generalnego Gubernatorstwa, którzy utworzyli kordon wokół getta.

Mimo to powstanie utrzymywało się niemal miesiąc od 19 kwietnia do połowy maja 1943 roku.

Według raportu Stroopa w walkach zginęło około 6000 Żydów. Ponad 56 tys, osób znajdowało się w specjalnie utworzonych i poukrywanych bunkrach. 7000 zamordowano na miejscu, 6900 wysłano do Treblinki, a około 36 000 do innych obozów. Historycy jednak sądzą, że dane te są nieprawdziwe, bo w trakcie wybuchu powstania, w getcie mogło znajdować się mniej niż 40 tys. osób.

Po upadku zrównano z ziemią cały obszar getta. Ocalały nieliczne budynki, jak np. kościół Św. Augustyna z którego zrobiono magazyn. 5 sierpnia 1944 wieża została uszkodzona podczas szturmu na Gęsiówkę wystrzałem ze zdobycznej pantery przez żołnierzy Batalionu „Zośka”. Po Powstaniu Warszawskim Niemcy podpalili dach świątyni: spłonęła sygnaturka, 30-głosowe organy, wszystkie drzwi zewnętrzne, ucierpiały kamienne elementy elewacji. Ogień zajął plebanię i dom parafialny. Niemcy mieli też w planie wysadzenie kościoła, czego jednak nie zrealizowali.

Kościół nadal istnieje i można go odwiedzić dziś przy ulicy Nowolipki 18.

Źródła: Wikipedia, Imperial War Museums, Warszawa w Pigułce.