Oszuści dzwonią i czekają na Twój błąd! Oddzwonienie może kosztować fortunę

Niewinnie wyglądający nieodebrany telefon z nieznanego numeru może okazać się początkiem poważnych kłopotów finansowych. Specjaliści ds. cyberbezpieczeństwa biją na alarm w związku z gwałtownym wzrostem liczby ataków typu wangiri, które w ostatnich miesiącach osiągnęły w Polsce niespotykane dotąd rozmiary. Ta perfidna metoda oszustwa, której nazwa pochodzi z języka japońskiego i oznacza dosłownie „dzwoń i rozłącz”, może prowadzić do obciążenia rachunku telefonicznego ofiary kwotami sięgającymi nawet kilku tysięcy złotych.

Mechanizm działania oszustwa wangiri opiera się na ludzkiej ciekawości i naturalnym odruchu oddzwaniania na nieodebrane połączenia. Przestępcy wykorzystują zautomatyzowane systemy, które wykonują tysiące krótkich połączeń dziennie do losowo wybranych numerów. Telefon dzwoni zaledwie przez sekundę lub dwie – zbyt krótko, by odbiorca zdążył go odebrać. Na ekranie pozostaje jednak powiadomienie o nieodebranym połączeniu, często z egzotycznym numerem kierunkowym, którego pochodzenia przeciętny użytkownik telefonu nie jest w stanie zidentyfikować.

Kluczowym elementem tej metody oszustwa jest prowokowanie ofiar do wykonania połączenia zwrotnego. Nieświadomi zagrożenia użytkownicy, kierując się ciekawością lub obawą, że przegapili ważną rozmowę, oddzwaniają na tajemniczy numer. W tym momencie włącza się mechanizm naliczania opłat, które mogą osiągać zawrotną wysokość – od kilku do kilkudziesięciu złotych za minutę połączenia. Co gorsza, przestępcy stosują dodatkowe sztuczki, aby maksymalnie wydłużyć czas takiej rozmowy.

Szczególnie podstępnym elementem oszustwa wangiri jest manipulacja sygnałami dźwiękowymi podczas połączenia zwrotnego. Po oddzwonieniu na podejrzany numer, rozmowa jest często natychmiast odbierana przez zautomatyzowany system, jednak dzwoniący nadal słyszy w słuchawce dźwięk sygnału łączenia. To celowe wprowadzenie w błąd ma na celu przekonanie ofiary, że połączenie jeszcze nie zostało nawiązane, podczas gdy w rzeczywistości licznik opłat już biegnie. Niektórzy oszuści stosują jeszcze bardziej wyrafinowane metody – po kilkunastu sekundach słuchania sygnału łączenia, ofiara może usłyszeć komunikat w obcym języku lub muzykę, co dodatkowo przedłuża czas kosztownego połączenia.

Eksperci z zespołu CERT Polska, specjalizującego się w reagowaniu na incydenty bezpieczeństwa w sieci, informują, że ataki wangiri najczęściej wykorzystują numery z krajów, gdzie regulacje dotyczące usług telekomunikacyjnych są mniej restrykcyjne, a koszty połączeń międzynarodowych szczególnie wysokie. Na czarnej liście znajdują się obecnie takie kierunkowe jak: Mołdawia (+373), Włochy (+39), Mali (+223), Afganistan (+93), Białoruś (+375) czy Azerbejdżan (+994). Warto podkreślić, że nie jest to kompletna lista – oszuści regularnie zmieniają wykorzystywane numery i kierunkowe, a ataki mogą pochodzić praktycznie z dowolnego kraju na świecie.

Historia oszustwa wangiri sięga początków XXI wieku, kiedy to metoda ta po raz pierwszy została zidentyfikowana w Japonii. Nazwa pochodzi właśnie z języka japońskiego, gdzie „wan” oznacza jeden (lub dzwonić), a „giri” – odciąć. Z czasem technika ta rozprzestrzeniła się na inne kraje Azji, by ostatecznie dotrzeć do Europy i Ameryki Północnej. W ostatniej dekadzie, wraz z rozwojem technologii umożliwiających automatyzację połączeń i manipulację numerami wyświetlanymi na ekranie telefonu, skala ataków wangiri znacząco wzrosła.

Specjaliści ds. bezpieczeństwa telekomunikacyjnego zwracają uwagę, że za wzrostem liczby ataków wangiri stoi rosnąca profesjonalizacja cyberprzestępczości. Współczesne oszustwa tego typu nie są już przeprowadzane przez pojedyncze osoby, lecz przez zorganizowane grupy przestępcze dysponujące zaawansowanym zapleczem technicznym. Wykorzystują one specjalistyczne oprogramowanie umożliwiające wykonywanie tysięcy połączeń w ciągu godziny przy minimalnym koszcie własnym. System jest tak zaprojektowany, by przynosić zysk nawet przy niskim odsetku osób oddzwaniających – jeśli na 1000 wykonanych połączeń zaledwie 10 osób oddzwoni i pozostanie na linii przez minutę, przestępcy i tak osiągają znaczący zysk.

Ochrona przed oszustwami wangiri wymaga przede wszystkim świadomości i ostrożności. Podstawową zasadą bezpieczeństwa jest nieodddzwanianie na nieznane numery zagraniczne, szczególnie jeśli połączenie było krótkie i niemożliwe do odebrania. To zasada, która powinna stać się nawykiem każdego użytkownika telefonu. Jeśli rzeczywiście ktoś ważny próbuje się z nami skontaktować z zagranicy, z pewnością zadzwoni ponownie lub skontaktuje się w inny sposób – przez wiadomość tekstową, komunikator internetowy czy e-mail.

Operatorzy telefonii komórkowej również podejmują działania mające na celu ochronę swoich klientów przed oszustwami wangiri. Niektórzy wdrażają systemy automatycznie blokujące podejrzane numery lub wysyłające ostrzeżenia przed potencjalnie niebezpiecznymi połączeniami. Warto więc sprawdzić, czy nasz operator oferuje takie usługi i w razie potrzeby je aktywować. Dobrą praktyką jest również regularne sprawdzanie swojego rachunku telefonicznego pod kątem nietypowych opłat – szybka reakcja może ograniczyć straty.

W przypadku podejrzenia, że padliśmy ofiarą oszustwa wangiri, należy niezwłocznie skontaktować się ze swoim operatorem telefonicznym. Choć nie zawsze jest możliwe anulowanie już naliczonych opłat, operator może zablokować dalsze połączenia z podejrzanym numerem i doradzić w kwestii kolejnych kroków. Warto również zgłosić incydent odpowiednim służbom – w Polsce jest to zespół CERT Polska oraz policja. Takie zgłoszenia pomagają w monitorowaniu aktualnych zagrożeń i ostrzeganiu innych użytkowników.

Dodatkowym zabezpieczeniem może być instalacja specjalnych aplikacji na telefonie, które blokują połączenia z numerów zgłoszonych jako podejrzane. Takie rozwiązania działają na zasadzie crowdsourcingu – użytkownicy zgłaszają numery, z których otrzymali podejrzane połączenia, a aplikacja tworzy regularnie aktualizowaną bazę danych. Dzięki temu potencjalne zagrożenie może zostać zidentyfikowane i zablokowane, zanim zdążymy na nie odpowiedzieć.

Szczególnie narażone na oszustwa wangiri są osoby starsze, które mogą nie być świadome tego typu zagrożeń, oraz osoby prowadzące częste rozmowy międzynarodowe, dla których połączenie z zagranicznego numeru nie budzi automatycznej podejrzliwości. Dlatego tak ważna jest edukacja i rozpowszechnianie informacji o metodach działania oszustów. Rozmowa z bliskimi, szczególnie seniorami, na temat bezpiecznego korzystania z telefonu może uchronić ich przed poważnymi stratami finansowymi.

Ważnym elementem ochrony przed oszustwami wangiri jest również znajomość kierunkowych międzynarodowych. Każdy użytkownik telefonu powinien wiedzieć, że numery rozpoczynające się od znaku „+” i dwóch lub trzech cyfr to numery zagraniczne, za połączenia z którymi mogą być naliczane wysokie opłaty. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku numerów z krajów spoza Unii Europejskiej, gdzie stawki za połączenia mogą być wyjątkowo wysokie, a regulacje dotyczące usług telekomunikacyjnych mniej restrykcyjne.

Eksperci prognozują, że problem oszustw wangiri będzie narastał w najbliższych latach. Wraz z postępującą globalizacją i digitalizacją życia, coraz więcej osób otrzymuje regularne połączenia z zagranicy – od rodziny pracującej poza krajem, współpracowników z międzynarodowych firm czy partnerów biznesowych. Ta normalizacja połączeń międzynarodowych sprawia, że jesteśmy mniej podejrzliwi wobec telefonów z obcych numerów kierunkowych, co z kolei ułatwia działanie oszustom.

W walce z oszustwami wangiri kluczowa jest współpraca międzynarodowa organów ścigania i regulatorów telekomunikacyjnych. Z uwagi na transgraniczny charakter tych przestępstw, skuteczne przeciwdziałanie im wymaga skoordynowanych działań na poziomie globalnym. Organizacje takie jak Interpol czy Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny podejmują inicjatywy mające na celu harmonizację przepisów i usprawnienie współpracy w ściganiu odpowiedzialnych za te oszustwa.

Mimo podejmowanych działań prewencyjnych, ostateczna odpowiedzialność za ochronę przed oszustwami wangiri spoczywa na każdym użytkowniku telefonu. Zachowanie zdrowego sceptycyzmu wobec nieznanych połączeń, świadomość mechanizmów działania oszustów oraz stosowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa telekomunikacyjnego to najskuteczniejsze metody ochrony przed tą rosnącą falą cyberprzestępczości. Pamiętajmy, że w przypadku nieodebranych połączeń z nieznanych numerów zagranicznych, najbezpieczniejszą strategią jest po prostu nie oddzwaniać.