Reforma orzeczeń od 2026 roku. Tysiące osób dostanie decyzje na stałe

 

Rząd zapowiada rewolucję w systemie orzekania o niepełnosprawności. Od 2026 roku mają obowiązywać nowe zasady, które uproszczą procedury i w wielu przypadkach pozwolą na wydawanie orzeczeń bez konieczności ich odnawiania. Reforma ma zapewnić większą przewidywalność i stabilność dla osób wymagających stałego wsparcia.

Co się zmienia?

Nowy system ma uporządkować zasady orzekania i zakończyć dotychczasową praktykę, w której osoby z przewlekłymi schorzeniami musiały regularnie stawać przed komisją. Reforma przewiduje, że część orzeczeń będzie mogła być wydawana na dłuższy okres, a w niektórych przypadkach — bezterminowo.

To duża zmiana dla pacjentów, którzy do tej pory co kilka lat składali wnioski, kompletowali dokumentację i przechodzili kolejne badania, mimo że ich stan zdrowia był trwały i nieuleczalny.

Fakty i tło sprawy

Orzeczenie o niepełnosprawności jest podstawą do uzyskania wielu form wsparcia — od dodatków finansowych, przez rehabilitację, po specjalistyczną opiekę. Reforma ma wprowadzić większą spójność decyzji, bo dziś osoby z podobnymi schorzeniami otrzymują różne orzeczenia w zależności od regionu czy interpretacji komisji.

Rząd zapowiada:

• cyfryzację procesu — wnioski i dokumentacja będą obsługiwane elektronicznie,
• ujednolicenie kryteriów oceny,
• skupienie na realnych ograniczeniach, a nie wyłącznie na diagnozie,
• jasne zasady dotyczące dokumentacji medycznej,
• usprawnienie procedur odwoławczych.

Cyfrowa obsługa ma skrócić czas oczekiwania i uprościć kontrolę przebiegu sprawy.

Analiza funkcjonowania zamiast listy chorób

Reforma zakłada odejście od mechanicznego przypisywania orzeczeń do konkretnych diagnoz. Komisje mają oceniać, jak choroba wpływa na codzienne funkcjonowanie, możliwości pracy i samodzielność.

To oznacza, że w systemie większą rolę odegrają:

• stopień ograniczeń,
• potrzeba wsparcia i rehabilitacji,
• wpływ schorzenia na codzienne czynności.

Nowy model ma zwiększyć przejrzystość i ograniczyć różnice w orzecznictwie.

Dla kogo zmiana będzie najważniejsza?

Najbardziej zyskają osoby z:

• chorobami przewlekłymi i progresywnymi,
• niepełnosprawnością wrodzoną,
• schorzeniami bez rokowań na poprawę,
• dzieciami wymagającymi stałej opieki.

To właśnie te grupy dziś najczęściej muszą odnawiać orzeczenia, mimo że ich stan zdrowia nie ulega zmianie.

Reforma obejmie również rodziców dzieci z niepełnosprawnościami — celem jest zapewnienie stabilności świadczeń i ograniczenie stresu związanego z powtarzaniem procedur.

Jak będzie wyglądało wdrażanie reformy?

Zmiany mają być wprowadzane stopniowo. Osoby, które mają ważne orzeczenia, nie stracą ich z dniem wejścia nowych przepisów. System będzie obejmował:

• przeszkolenie komisji,
• wdrożenie jednolitych standardów,
• uruchomienie cyfrowej ścieżki dokumentów,
• stopniową wymianę dokumentacji na nowe formaty.

Rząd zapowiada, że celem jest płynne przejście bez ryzyka utraty świadczeń.

Reforma orzekania o niepełnosprawności, która ma wejść w życie od 2026 roku, przewiduje uproszczenie procedur, ujednolicenie kryteriów oraz możliwość wydawania orzeczeń bezterminowych. Zmiany mają zwiększyć stabilność wsparcia, skrócić czas oczekiwania i ułatwić kontakt z systemem. Choć pojawiają się obawy dotyczące wdrażania nowych przepisów, celem reformy jest większa przewidywalność i bezpieczeństwo socjalne dla osób, które najbardziej tego potrzebują.