Rząd mówi dość tego i uruchomi wszystkie dostępne narzędzia. Rusza ofensywa ustawowa

Minister ds. polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz w rozmowie z PAP zapowiada systemowe zmiany prawne mające chronić osoby starsze przed oszustami i poprawić ich sytuację życiową. Skala problemu rośnie dramatycznie – według Krajowego Rejestru Długów zadłużenie seniorów podwoiło się w ciągu ośmiu lat, wzrastając z trzech miliardów złotych w 2015 roku do sześciu miliardów w 2023 roku.

Narastająca skala oszustw i zadłużenia

Przestępcy przez lata wykazywali się kreatywnością w wymyślaniu nowych sposobów wyłudzania pieniędzy od seniorów. Oszukują przez telefon, internet oraz bezpośrednio, stosując metody wykraczające daleko poza klasyczne „na wnuczka” czy „na policjanta”. Trudną sytuację finansową starszych osób wykorzystują oferując fałszywe oferty pomocy oraz niekorzystne umowy.

Minister zauważa, że jednym z głównych czynników wpływających na tę sytuację jest brak skutecznych mechanizmów ochrony prawnej oraz systemu umożliwiającego identyfikację oszustów. To skłoniło departament polityki senioralnej do nawiązania współpracy z innymi resortami oraz służbami w celu poprawy bezpieczeństwa seniorów.

Pilotażowy program edukacyjny w świętokrzyskim

Pierwsze konkretne działania już ruszyły. W maju rozpoczyna się pilotażowy program poszerzający świadomość prawną seniorów, który został wprowadzony w województwie świętokrzyskim ze względu na najwyższą średnią wieku mieszkańców w Polsce.

Program obejmie kluczowe obszary bezpieczeństwa finansowego i prawnego seniorów: bezpieczne rozporządzanie majątkiem, zagadnienia dotyczące testamentów, darowizn i umów dożywocia, cyberzagrożenia oraz problematykę przemocy domowej. Edukacja ma być fundamentem ochrony przed manipulacjami i oszustwami.

Zespół do walki z cyberprzestępczością

Minister zapowiada utworzenie specjalnego zespołu do walki z cyberprzestępczością wymierzoną w seniorów oraz podkreśla wagę współpracy z Komendą Główną Policji. To odpowiedź na rosnące zagrożenie ze strony oszustów działających w internecie, którzy coraz częściej wykorzystują nowoczesne technologie do atakowania starszych osób.

Cyberprzestępcy często wykorzystują niedostateczną znajomość technologii wśród seniorów, wprowadzając ich w błąd za pomocą fałszywych stron internetowych, oszukańczych e-maili czy aplikacji mobilnych.

Rewolucja w systemie ubezwłasnowolnienia

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem ustawy o wspieranym podejmowaniu decyzji, który ma zastąpić instytucję ubezwłasnowolnienia. Nowe rozwiązanie ma być ułatwieniem i wsparciem dla osób starszych borykających się z chorobami otępiennymi, oferując im większą autonomię przy jednoczesnej ochronie przed nieuczciwymi praktykami.

Zmiana ta ma fundamentalne znaczenie dla godności osób starszych, pozwalając im zachować większą kontrolę nad swoim życiem przy jednoczesnym zapewnieniu niezbędnej ochrony prawnej.

Regulacja rent dożywotnich i umów dożywocia

Rządowe prace obejmą również kwestię rent dożywotnich oraz umów dożywocia, które dotychczas nie były odpowiednio uregulowane prawnie. Te instrumenty finansowe, często wykorzystywane przez oszustów do wyłudzania nieruchomości od seniorów, wymagają jasnych ram prawnych chroniących interesy starszych osób.

Brak precyzyjnych regulacji w tym obszarze pozwalał na nadużycia, gdzie seniorzy podpisywali niekorzystne umowy nie rozumiejąc w pełni ich konsekwencji.

Rozwiązanie problemu „więźniów czwartego piętra”

Jedną z najbardziej innowacyjnych propozycji jest projekt dotyczący tzw. więźniów czwartego piętra – osób starszych mieszkających na wyższych kondygnacjach w budynkach bez wind. Stan zdrowia często nie pozwala im na swobodne poruszanie się i opuszczanie domu, co prowadzi do izolacji społecznej.

Projekt proponuje wprowadzenie opcji najmu senioralnego, dzięki któremu możliwa będzie przeprowadzka na niższe kondygnacje z zachowaniem prawa własności do dotychczasowego mieszkania. To rozwiązanie może znacząco poprawić jakość życia tysięcy polskich seniorów.

Kompleksowe podejście do problemu

Planowane zmiany stanowią element szerszej strategii ochrony seniorów, która wykracza poza tradycyjne podejście koncentrujące się wyłącznie na karaniu oszustów. Rząd stawia na prewencję przez edukację, modernizację prawa oraz tworzenie systemowych rozwiązań adresujących rzeczywiste potrzeby starzejącego się społeczeństwa.

Kombinacja działań edukacyjnych, zmian prawnych i współpracy służb ma stworzyć kompleksową „tarczę” chroniącą seniorów przed różnorodnymi formami wykorzystywania ich trudnej sytuacji.

Wyzwania demograficzne wymagają systemowych odpowiedzi

Rosnąca liczba oszustw wobec seniorów odzwierciedla szersze wyzwanie demograficzne Polski. Starzenie się społeczeństwa wymaga dostosowania systemu prawnego i instytucjonalnego do potrzeb coraz liczniejszej grupy osób starszych, które mogą być szczególnie narażone na różne formy nadużyć.

Skuteczność planowanych rozwiązań będzie zależała od ich kompleksowego wdrożenia oraz ciągłego dostosowywania do zmieniających się metod działania przestępców wykorzystujących seniorów.