Zaliczasz się do klasy średniej? Takie są kryteria

Pojęcie „klasy średniej” jest przedmiotem wielu dyskusji i analiz, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Według najnowszego badania CBOS, aż 75 procent Polaków uważa się za przedstawicieli tej grupy społecznej. Jednak rzeczywista przynależność do klasy średniej nie jest tak prosta do określenia i wymaga bardziej szczegółowej analizy ekonomicznej.

Dane na temat procentu Polaków należących do klasy średniej pochodzą z różnych źródeł, w tym z analiz gospodarczych oraz raportów instytucji międzynarodowych i krajowych. Według danych dostarczanych przez Bank Światowy, szacunkowe wartości dotyczące klasy średniej w Polsce wynoszą około 40-50%. Źródła te uwzględniają takie kryteria jak dochód, poziom wykształcenia, styl życia oraz stabilność zatrudnienia.

Inną metodą klasyfikacji gospodarstw domowych jest wskaźnik EHDI (Equivalised Household Disposable Income). Metoda ta polega na podzieleniu dochodów gospodarstwa domowego przez pierwiastek kwadratowy liczby jego członków. Polski Instytut Ekonomiczny w 2019 roku zdefiniował klasę średnią jako gospodarstwa domowe z EHDI mieszczącym się między 67 a 200 procent mediany dochodów krajowych. Według tych kryteriów, do klasy średniej zaliczały się osoby z dochodem na członka gospodarstwa od 2564 zł do 5774 zł, co obejmowało 54 procent Polaków w wieku 24-64 lat. Pokrywałoby się to z tym, o czym piszę Bank Światowy, jednak metoda ta opiera się tylko na dochodach i liczbie członków rodziny.

Najnowsze dane Głównego Urzędu Statystycznego z października 2022 roku pokazują, że mediana wynagrodzeń w firmach zatrudniających powyżej 9 osób wyniosła 5701,62 zł brutto (4217 zł netto). Biorąc pod uwagę szacunkowy 40-procentowy wzrost w ciągu czterech lat, można przyjąć, że w 2024 roku do klasy średniej należałoby zaliczyć osoby zarabiające powyżej 6 tysięcy złotych brutto.

Przynależność do klasy średniej to nie tylko zarobki

Warto jednak pamiętać, że przynależność do klasy średniej to nie tylko kwestia zarobków. Wiele osób i instytucji zalicza to tego czynniki takie jak wykształcenie, styl życia, dostęp do dóbr kultury czy możliwości inwestycyjne. Przykłady osób i instytucji, które wykorzystują te czynniki w analizach, obejmują:

• Bank Światowy – w swoich raportach i analizach dotyczących struktury społecznej i ekonomicznej, instytucja ta często uwzględnia różne aspekty życia społecznego, takie jak dostęp do edukacji, poziom dochodów oraz możliwości inwestycyjne, aby zidentyfikować klasę średnią w różnych krajach​.
• OECD – w raportach dotyczących nierówności społecznych i dochodowych, OECD często odnosi się do klasy średniej, uwzględniając nie tylko dochody, ale także wykształcenie, stabilność zatrudnienia oraz dostęp do dóbr kultury i usług publicznych.
• Ekonomiści i socjologowie – wielu specjalistów z zakresu ekonomii i socjologii, takich jak Thomas Piketty, autor książki „Kapitał w XXI wieku”, analizuje klasę średnią przez pryzmat dostępu do edukacji, możliwości inwestycyjnych oraz stylu życia, podkreślając znaczenie tych czynników w definiowaniu tej grupy społecznej.

Rozbieżność między subiektywnym poczuciem przynależności do klasy średniej a obiektywnymi kryteriami ekonomicznymi pokazuje, jak złożone i niejednoznaczne jest to pojęcie we współczesnym społeczeństwie polskim. Może to wynikać z różnic w postrzeganiu własnej sytuacji finansowej, aspiracji społecznych czy też z braku precyzyjnej definicji klasy średniej w świadomości publicznej.