Coraz trudniej o gotówkę. Czekają nas gigantyczne kolejki do bankomatów?

Wbrew ostrzeżeniom europejskich banków centralnych, które apelują o niezależność od płatności bezgotówkowych, klienci coraz częściej wybierają karty płatnicze i bankowość mobilną. Efektem jest systematyczny spadek liczby bankomatów w Czechach, Niemczech i Polsce. Banki ograniczają dostęp do gotówki, kierując się oszczędnościami, a jednocześnie rośnie ryzyko cyberataków, które mogą zakłócić działanie systemów finansowych.

Bankomaty znikają – liczby mówią same za siebie

W Polsce i krajach sąsiednich liczba bankomatów systematycznie spada:

• Czechy: spadek z 5721 w 2021 r. do 5434 obecnie,
• Polska: na koniec I kwartału 2024 roku działało 20 869 bankomatów, ale już w III kwartale było ich 20 615,
• Niemcy: w 2015 roku było 61,1 tys. bankomatów, obecnie działa 51,8 tys.

To konsekwencja zmieniających się nawyków płatniczych klientów, ale także strategii banków, które ograniczają liczbę urządzeń, aby zminimalizować koszty ich utrzymania.

Banki centralne apelują: trzymaj gotówkę w domu

Mimo rosnącej cyfryzacji, banki centralne ostrzegają, że całkowita rezygnacja z gotówki może być ryzykowna. Cyberataki, awarie systemów bankowych czy decyzje rządowe mogą w każdej chwili ograniczyć dostęp do środków elektronicznych.

Dlatego banki w Holandii i Szwecji wydały rekomendacje dotyczące posiadania gotówki w domu:

• Holenderski Bank Centralny zaleca trzymanie 200-500 euro,
• Władze Szwecji wskazują kwotę 170 euro, co powinno wystarczyć na tygodniowe zakupy.

W Polsce nie wprowadzono oficjalnych wytycznych, ale eksperci sugerują posiadanie żelaznej rezerwy gotówki, wystarczającej na kilka dni. Warto także dywersyfikować oszczędności, posiadając część środków w obcych walutach, np. euro lub dolarach.

Cyberzagrożenia stają się realnym problemem

Ryzyko cyberataków na banki jest coraz większe. Wiceprezes banku centralnego Danii, Ulrik Nodgaard, w rozmowie z Bloombergem stwierdził, że rosyjscy hakerzy stanowią największe zagrożenie dla stabilności finansowej Skandynawii.

W Polsce również doszło do ataków na instytucje finansowe. Grupa NoName, powiązana z Rosją, przeprowadziła cyberataki na Giełdę Papierów Wartościowych, Raiffeisen Bank, BOŚ Bank i PZU, powodując czasowe ograniczenia w dostępie do usług bankowych.

Czy ograniczenie gotówki to zagrożenie dla klientów?

Wraz z ograniczaniem liczby bankomatów, Unia Europejska wprowadza także restrykcje dotyczące płatności gotówkowych:

• Maksymalna kwota transakcji gotówkowej to 10 000 euro,
• Płatności powyżej 3000 euro będą wymagały obowiązkowej weryfikacji tożsamości klienta.

To działania mające na celu walkę z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Jednak coraz mniejszy dostęp do gotówki rodzi pytania o bezpieczeństwo obywateli w razie awarii systemu bankowego lub kryzysu gospodarczego.

Co robić? Eksperci radzą dywersyfikację finansową

Z jednej strony banki zmniejszają dostęp do gotówki, a z drugiej rosną zagrożenia związane z cyberprzestępczością. W tej sytuacji eksperci zalecają:

• Trzymanie pewnej ilości gotówki w domu, na wypadek awarii systemów bankowych,
• Posiadanie części oszczędności w obcych walutach, takich jak euro czy dolar,
• Ostrożność przy przechowywaniu środków wyłącznie na kontach elektronicznych,
• Monitorowanie sytuacji gospodarczej i cyberbezpieczeństwa.

Czy gotówka przetrwa?

Zmniejszająca się liczba bankomatów oraz unijne regulacje ograniczające płatności gotówkowe mogą sprawić, że za kilka lat transakcje bezgotówkowe staną się standardem, a wypłata gotówki – coraz trudniejsza.

Eksperci ostrzegają jednak, że zbyt szybkie przejście na cyfrowe płatności może zwiększyć zależność obywateli od instytucji finansowych i rządowych regulacji. W świecie, w którym cyberzagrożenia są realnym problemem, posiadanie gotówki nadal może być kluczowym elementem bezpieczeństwa finansowego.