Dane są nieubłagane. Ogromny kryzys prędzej czy później dosięgnie każdego Polaka. Do dramatu powinniśmy się przygotować

Polska stoi przed jednym z największych wyzwań XXI wieku – kryzysem demograficznym. Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) są alarmujące. Liczba urodzeń w kraju spada do rekordowo niskich poziomów, a starzejące się społeczeństwo wywiera coraz większą presję na system emerytalny, gospodarkę i rynek pracy.

Jak informuje „Puls Biznesu”, powołując się na GUS, w listopadzie 2024 roku urodziło się zaledwie 18,5 tys. dzieci, co jest najgorszym wynikiem od II wojny światowej. Prognozy na kolejne lata nie pozostawiają złudzeń – do 2060 roku populacja Polski może zmniejszyć się o 6,7 mln osób, a do końca wieku spaść do 19 mln mieszkańców.

Dlaczego Polska się wyludnia?

Spadek liczby urodzeń wynika z kilku głównych czynników:

• Niska dzietność – Polki rodzą coraz mniej dzieci, a wskaźnik dzietności utrzymuje się na poziomie 1,26 (dane za 2022 rok), co oznacza, że na dwójkę rodziców przypada mniej niż dwoje dzieci.
• Emigracja zarobkowa – wiele młodych osób wybiera życie i pracę za granicą, co zmniejsza liczbę potencjalnych rodziców w kraju.
• Brak stabilności ekonomicznej i mieszkaniowej – wysokie ceny mieszkań, trudności na rynku pracy oraz niepewność ekonomiczna powodują, że młode pary odkładają decyzję o posiadaniu dzieci.
• Nieefektywność polityki prorodzinnej – jak wskazuje „Business Insider”, programy takie jak 500 plus, a później 800 plus, nie wpłynęły na wzrost liczby urodzeń, a jedynie przyczyniły się do redukcji skrajnego ubóstwa.

Konsekwencje kryzysu demograficznego

Starzejące się społeczeństwo to wyzwanie dla:

1. Systemu emerytalnego – coraz mniej osób w wieku produkcyjnym będzie finansować rosnącą liczbę emerytów.
2. Rynku pracy – niedobór pracowników może doprowadzić do spadku konkurencyjności polskiej gospodarki.
3. Służby zdrowia – rosnąca liczba seniorów oznacza większe obciążenie dla systemu opieki zdrowotnej i wzrost kosztów leczenia.
4. Budżetu państwa – spadająca liczba podatników wpłynie na finansowanie infrastruktury, edukacji i innych sektorów publicznych.

Jak przygotować się na kryzys demograficzny?

Polska musi podjąć szereg działań, aby ograniczyć negatywne skutki wyludniania i starzenia się społeczeństwa:

1. Reforma systemu emerytalnego

• Stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego, dostosowane do rosnącej długości życia.
• Zwiększenie zachęt do prywatnego oszczędzania na emeryturę, np. poprzez ulgi podatkowe dla osób korzystających z dodatkowych programów emerytalnych (PPE, PPK, IKE, IKZE).

2. Polityka prorodzinna oparta na stabilności, a nie transferach pieniężnych

• Ułatwienia dla młodych rodzin – więcej żłobków, przedszkoli i wsparcia dla matek powracających do pracy.
• Lepsza dostępność mieszkań – programy budowy tanich mieszkań na wynajem, kredyty hipoteczne o stałym oprocentowaniu.
• Elastyczny rynek pracy – promowanie pracy zdalnej i elastycznych godzin pracy dla rodziców.

3. Wsparcie dla migracji zarobkowej

• Lepsza integracja imigrantów – Polska powinna stworzyć bardziej atrakcyjne warunki dla pracowników z zagranicy, np. poprzez uproszczenie procedur wizowych i integrację kulturową.
• Zachęcanie Polaków do powrotu z emigracji – oferowanie ulg podatkowych dla osób wracających do kraju i lepsze warunki pracy.

4. Inwestycje w edukację i nowe technologie

• Jak podkreśla dr Tomasz Lasocki z Uniwersytetu Warszawskiego, konieczne są większe inwestycje w edukację i kształcenie, aby rynek pracy mógł dostosować się do zmian demograficznych.
• Rozwój automatyzacji i sztucznej inteligencji może pomóc w zastępowaniu brakujących pracowników w niektórych sektorach gospodarki.

Podsumowanie

Kryzys demograficzny to jedno z największych wyzwań, przed jakimi stoi Polska. Jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania, konsekwencje w postaci niewydolnego systemu emerytalnego, braków na rynku pracy i spowolnienia gospodarczego będą coraz bardziej odczuwalne. Kluczowe jest wdrożenie reform sprzyjających rodzinom, inwestycje w edukację oraz racjonalne podejście do polityki migracyjnej.