Kontrole o dowolnej porze. Inspektorzy wejdą pokazując legitymacje. Widmo wysokich kar

Projekt nowelizacji ustawy o PIP, obecnie procedowany w Sejmie, zakłada uproszczenie procedur kontrolnych i daje inspektorom nowe narzędzia pracy. Inspektorzy będą mogli przeprowadzić kontrole niemal w dowolnej porze. Wymagana będzie tylko legitymacja.

Jedną z kluczowych zmian ma być zniesienie wymogu posiadania specjalnego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Obecnie inspektorzy PIP, oprócz legitymacji służbowej, muszą okazać takie upoważnienie. Zgodnie z projektem, wystarczające będzie przedstawienie samej legitymacji. Marcin Stanecki, Główny Inspektor Pracy, argumentuje, że zmiana ta ograniczy biurokrację i pozwoli inspektorom skupić się na tym, do czego zostali powołani – na kontroli przestrzegania prawa pracy.

Nowe przepisy mają na celu zwiększenie skuteczności działań PIP, szczególnie wobec firm, które budują swoją przewagę konkurencyjną na łamaniu praw pracowniczych. Dzięki uproszczeniu procedur, inspektorzy będą mogli szybciej reagować na zgłoszenia o naruszeniach i skuteczniej egzekwować przestrzeganie przepisów. Projekt zakłada również zmiany w ustawie – Prawo przedsiębiorców. Ograniczenia dotyczące kontroli działalności gospodarczej nie będą miały zastosowania do kontroli prowadzonych przez PIP. Ma to dać inspektorom większą swobodę działania i możliwość natychmiastowej interwencji w przypadku naruszenia praw pracowników.

PIP przedstawiła plany. Będzie badała m.in. pracę zdalną

PIP, jeszcze w 2023 roku przedstawiła także ambitne plany na rok 2024. Jarosław Leśniewski, zastępca Głównego Inspektora Pracy, zapowiedział przeprowadzenie aż 60 tysięcy kontroli oraz objęcie działaniami prewencyjno-promocyjnymi co najmniej 35 tysięcy podmiotów. Rok 2024 ma być zwieńczeniem trzyletniego „Programu działania PIP na lata 2022-2024”, który skupia się na kontrolach w sektorze budowlanym, nadzorze nad zagrożeniami chemicznymi w środowisku pracy oraz wzmożonym nadzorze nad wybranymi zakładami.

Nowe obszary zainteresowania PIP obejmą między innymi czas pracy i urlopy w jednostkach samorządu terytorialnego, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz branże związane z odnawialnymi źródłami energii i przetwórstwem złomu. Inspekcja zapowiada też kontynuację kontroli związanych z emeryturami pomostowymi oraz weryfikację przestrzegania nowych przepisów Kodeksu pracy, szczególnie w zakresie uprawnień rodzicielskich i pracy zdalnej.

Surowe mandaty

Warto pamiętać, że PIP dysponuje szeregiem narzędzi do karania pracodawców. Mandaty za naruszenia prawa pracy mogą sięgać od 1000 zł do 5000 zł w przypadku recydywy, a grzywny nakładane przez sąd – nawet 30 000 zł. Inspektorzy mogą również wydawać nakazy natychmiastowego usunięcia naruszeń, wstrzymać działalność zakładu pracy w przypadku poważnych zagrożeń, a nawet zgłosić sprawę do prokuratury.

Okiem eksperta

„Projektowane zmiany są szeroko dyskutowane. Z jednej strony mają one bowiem za zadanie uprościć i ujednolicić przepisy dotyczące procedur kontroli przedsiębiorców i innych pracodawców, realizowanych przez różne państwowe instytucje kontrolne. Jednakże z drugiej strony, upoważnienie do przeprowadzenia kontroli jest z perspektywy pracodawców dokumentem dość istotnym, gdyż zawiera ono kluczowe dla pracodawcy informacje takie jak: termin czy zakres kontroli” – pisze Agnieszka Jóźwiak, radca prawny z KPMG Law.

Dodaje, że w przypadku okazania legitymacji podmiotowi, który jest kontrolowany przez Państwową Inspekcję Pracy należy niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia podjęcia kontroli, doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli zawierające określone w przepisach dane. Takie kontrole będą wykorzystywane więc „W sytuacji, gdy okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli u przedsiębiorcy” – pisze ekspertka.