Sprawdź jak uniknąć finansowego dramatu. Banki blokują konta – nowe przepisy już działają

Coraz więcej Polaków budzi się z niemiłą niespodzianką: karta nie działa, przelew nie przechodzi, a bank tłumaczy to „środkami bezpieczeństwa”. Jeszcze kilka lat temu takie sytuacje były rzadkością, dziś stają się codziennością. Wraz z wejściem w życie znowelizowanych przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AML) oraz systemu STIR, banki mają większe uprawnienia niż kiedykolwiek wcześniej. Ale  to nie jest jedyny powód, bo w większości bank nie ma po prostu wyjścia.

W praktyce konto może zostać zablokowane nawet wtedy, gdy nie zrobiłeś nic złego. Czasem wystarczy nieaktualny dowód osobisty, nietypowy przelew z zagranicy albo transakcja, która algorytmowi wydała się „podejrzana”. Bank lub instytucja z zewnątrz może dostrzec nietypową aktywność lub po prostu dostała instrukcje np. od komornika.

Nowe przepisy – większa kontrola nad pieniędzmi

Od kilku miesięcy banki działają w oparciu o nowe wytyczne Komisji Nadzoru Finansowego. Zgodnie z nimi, każda instytucja ma obowiązek monitorować przepływy finansowe klientów i reagować, jeśli coś „nie pasuje do profilu klienta”. W praktyce oznacza to, że jeśli przez twoje konto przejdzie kwota, która znacząco odbiega od codziennych transakcji, system może samodzielnie zablokować środki do czasu wyjaśnienia sprawy.

Blokada może trwać do 96 godzin, ale jeśli Generalny Inspektor Informacji Finansowej uzna, że sytuacja wymaga dalszej analizy, może ją przedłużyć nawet do trzech miesięcy. W tym czasie nie masz dostępu do swoich pieniędzy, a bank nie zawsze może ujawnić powód blokady, powołując się na przepisy o tajemnicy postępowania.

Dlaczego bank może zablokować konto

Powodów jest kilka, a część z nich wcale nie wynika z twojej winy. Najczęstsze przypadki to:

• nietypowa aktywność finansowa, np. duże przelewy lub częste operacje na gotówce,
• brak aktualnych danych klienta, takich jak adres, dokument tożsamości czy obywatelstwo,
• podejrzenie prania pieniędzy lub wyłudzeń,
• zlecenia organów państwowych, w tym Krajowej Administracji Skarbowej,
• błędy systemowe lub błędna klasyfikacja transakcji przez algorytm AML.
• Zablokowanie konta lub środków przez komornika sądowego

Dochodzi też do blokad, gdy pieniądze pochodzą z tzw. „łańcucha transakcji” powiązanego z oszustwem. Wystarczy, że ktoś przeleje ci środki, które wcześniej przeszły przez konto przestępców, a system może potraktować cię jak ogniwo w łańcuchu. To jednak występuje najczęściej w przypadku firm.

Co możesz zrobić, gdy konto zostało zablokowane

Najgorsze, co można zrobić, to panikować. Zazwyczaj blokada nie oznacza, że pieniądze przepadły. Najpierw należy skontaktować się z bankiem i poprosić o oficjalne wyjaśnienie. Bank ma obowiązek wskazać, czy decyzja pochodzi od niego, czy od instytucji państwowej. W tym drugim przypadku często nie może zdradzić szczegółów, ale potwierdzi, że to nie jego decyzja. Najczęściej bank sam się kontaktuje, ale pamiętaj, żeby weryfikować tożsamość dzwoniącego i sprawdzić czy rzeczywiście konto zostało zablokowane. Często jest tak, ze konto wcale nie jest zablokowane, a oszuści dzwonią poinformować, że tak właśnie się stało po to, by wyłudzić dane do logowania.

Jeśli już wiesz, że konto na pewno zostało zablokowane, a nie wystąpił np. błąd techniczny i dowiedziałeś się, że blokada wynika z ustawy AML, warto przygotować dokumenty potwierdzające źródło pieniędzy – np. umowy, faktury, potwierdzenia przelewów. Czasami wystarczy jeden mail z wyjaśnieniem, aby bank odblokował środki. Jeśli sprawa dotyczy STIR, procedura może trwać dłużej – do momentu, aż Krajowa Administracja Skarbowa zakończy analizę.

Przy firmach sytuacja jest poważniejsza. Blokada rachunku operacyjnego potrafi zatrzymać całą działalność. W takim przypadku przedsiębiorca może złożyć wniosek o wcześniejsze odblokowanie konta, przedstawiając dowody na legalność operacji. Jeśli KAS odrzuci wniosek, pozostaje jedynie droga sądowa.

Jak uniknąć blokady konta

Jest kilka zasad, które naprawdę działają. Po pierwsze, regularnie aktualizuj dane w banku – zmieniasz adres, dokument, obywatelstwo? Zgłoś to natychmiast. Po drugie, reaguj na wiadomości z banku. Ignorowanie próśb o weryfikację danych to najprostsza droga do zablokowania rachunku. Po trzecie, jeśli planujesz większy przelew lub zakup, poinformuj o tym doradcę. Wiele banków pozwala „oznaczyć” transakcję, dzięki czemu system nie uzna jej za podejrzaną.

Dobrym nawykiem jest też posiadanie drugiego konta – najlepiej w innej instytucji. W razie blokady pierwszego rachunku nadal masz dostęp do pieniędzy, możesz opłacić rachunki i kupić podstawowe rzeczy.

Co to oznacza dla ciebie

Nowe przepisy mają zwiększyć bezpieczeństwo, ale w praktyce przesuwają odpowiedzialność na klientów. Banki wolą zablokować konto „na wszelki wypadek”, niż ryzykować karę od nadzoru. Dla zwykłych ludzi oznacza to, że warto traktować konto jak dokument tożsamości – coś, o co trzeba dbać, aktualizować i pilnować.

Jeśli zignorujesz wezwania banku, możesz obudzić się bez dostępu do pieniędzy. A odblokowanie rachunku trwa czasem tydzień, czasem miesiąc. Nowe przepisy to znak czasów – cyfrowe bezpieczeństwo staje się ważniejsze niż wygoda.

Lepiej więc sprawdzać, niż żałować. Bo w świecie, gdzie system może uznać twój przelew za podejrzany, przezroczystość i porządek w finansach to najlepsza tarcza, jaką masz.