Surowy zakaz dla uczniów, nauczycieli, a nawet rodziców? Jest decyzja minister edukacji [08.08.2024]

Kolejny kraj, czyli Włochy wprowadza ograniczenia w korzystaniu smartfonów w szkołach. Uczniowie będą oddawać urządzenia przy wejściu do szkoły. W Polsce też żądano zmian nie tylko dla uczniów, ale także nauczycieli i rodziców, którzy wchodzą do szkoły. Jest już decyzja MEN. Minister zapowiada badania w tej kwestii.

Barbara Nowacka, minister edukacji narodowej, zapowiedziała przeprowadzenie szczegółowych badań dotyczących wpływu smartfonów na wyniki edukacyjne uczniów. W rozmowie z Radiem ZET zaznaczyła, że na razie nie planuje wprowadzenia ogólnokrajowego zakazu używania telefonów komórkowych w szkołach, ponieważ system edukacyjny nie jest na to gotowy.

„Planujemy szczegółowo przeanalizować, jak smartfony wpływają na proces nauczania i rozwój młodzieży” – powiedziała Nowacka. „Problem uzależnienia od urządzeń mobilnych dotyczy nie tylko młodzieży, ale jest coraz bardziej powszechny w całym społeczeństwie”.

Minister zaznaczyła, że decyzje o ograniczeniach w używaniu telefonów powinny być podejmowane indywidualnie przez każdą szkołę we współpracy z rodzicami. Wiele szkół już wprowadziło swoje rozwiązania, takie jak przechowywanie telefonów w sejfach podczas lekcji.

„Używanie telefonów podczas zajęć jest oczywiście niedopuszczalne” – stwierdziła Nowacka. „Jednak są sytuacje, kiedy nauczyciele korzystają z urządzeń mobilnych w celach dydaktycznych”.

Minister podkreśliła również potrzebę organizowania alternatywnych zajęć i aktywności dla uczniów podczas przerw. Jako przykład podała szkoły średnie, które udostępniają stoły do gier, zachęcając młodzież do interakcji i aktywności fizycznej.

„Autonomia szkoły i prawa rodziców są kluczowe w regulowaniu kwestii związanych z używaniem telefonów komórkowych” – podsumowała Nowacka. „Regulacje powinny być ustalane na poziomie poszczególnych szkół, z uwzględnieniem specyfiki danej placówki i preferencji społeczności szkolnej” – dodała minister.

Problemy związane z używaniem smartfonów w szkołach nie są nowe. Poprzedni minister, Przemysław Czarnek, również zwracał na to uwagę, podkreślając, że jest przeciwnikiem twardych zakazów. Wspominał też, że wprowadzenie takich regulacji wymagałoby zmian w prawie, gdyż obecne przepisy nie przewidują odbierania komuś, nawet czasowo, jego własności lub własności rodziców.

Niektóre głosy sugerują, że regulacje powinny iść dalej. Niektórzy postulują wprowadzenie zakazu używania jakichkolwiek urządzeń elektronicznych zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli, a nawet przez rodziców podczas wizyt w szkole, np. na wywiadówkach.

Ograniczenia w wielu krajach

Wiele krajów wprowadziło ograniczenia lub zakazy używania smartfonów w szkołach, aby zmniejszyć rozproszenie uwagi uczniów, poprawić wyniki edukacyjne i ograniczyć cyberprzemoc:

• Francja: Zakaz używania smartfonów w szkołach podstawowych i średnich od września 2018 roku.
• Holandia: Od stycznia 2024 roku zakaz obejmujący telefony komórkowe, tablety i smartwatche, z wyjątkami dla sytuacji medycznych i uczniów z niepełnosprawnościami.
• Włochy: Uczniowie oddają smartfony na początku dnia szkolnego; urządzenia są przechowywane przez nauczycieli.
• Finlandia: Od czerwca 2023 roku ograniczenia mające na celu zmniejszenie rozproszenia uwagi uczniów.
• Chiny: Od lutego 2021 roku zakaz mający poprawić koncentrację i zmniejszyć czas spędzany przed ekranem.
• Australia: W stanie Tasmania zakaz od 2020 roku, mający na celu poprawę wyników edukacyjnych i zdrowia psychicznego uczniów.
• Stany Zjednoczone: Zakazy w wielu stanach, takich jak Ohio, Kolorado, Maryland, Connecticut, Pensylwania, Wirginia i Kalifornia.
• Wielka Brytania: Wiele szkół indywidualnie wprowadza zakazy w celu poprawy środowiska edukacyjnego.

Czy smartfon rzeczywiście przeszkadza podczas nauki?

• Rozproszenie uwagi: Badania pokazują, że obecność smartfonów w klasie prowadzi do znacznego rozproszenia uwagi uczniów. Nawet gdy telefony są wyłączone, ich obecność może obniżać zdolność koncentracji i pamięć uczniów. Studenci z wyższym poziomem uzależnienia od smartfonów mieli niższą dokładność w zadaniach pamięciowych.
• Obniżenie wyników: Metaanaliza różnych badań wykazała, że uzależnienie od smartfonów negatywnie wpływa na ogólne wyniki akademickie. Im więcej czasu uczniowie spędzają na smartfonach, tym gorsze są ich wyniki w nauce. W szczególności używanie smartfonów podczas nauki prowadzi do obniżenia zdolności poznawczych niezbędnych do sukcesu akademickiego.
• Mniejsza efektywność nauki: Obecność smartfonów podczas zajęć zmniejsza efektywność nauki. Badania wskazują, że nawet obecność telefonu w pobliżu może negatywnie wpłynąć na zdolność do zapamiętywania i przetwarzania informacji.

Próby ograniczenia już były, ale nie przyniosły dużego efektu

W Polsce wprowadzano różne inicjatywy dotyczące ograniczenia używania smartfonów w szkołach, jednak brak jest ogólnokrajowego zakazu. Wiele szkół samodzielnie wprowadza regulacje w swoich statutach. Zasady te mogą obejmować zbieranie telefonów na początku zajęć i ich zwrot na koniec dnia, aby zminimalizować rozproszenie uwagi uczniów. Mimo że nie są to rozwiązania poparte prawnie, większość rodziców zgadza się, by takie ograniczenia wprowadzać.

W Polsce były już inicjatywy mające na celu ograniczenie używania smartfonów w szkołach, w tym petycje rodziców i nauczycieli.

1. Petycja Rady Dzieci i Młodzieży: Jak informowało Polskie Radio, przedstawiciele Rady Dzieci i Młodzieży przy Ministerstwie Edukacji i Nauki apelowali o wprowadzenie jednolitych zasad dotyczących korzystania z telefonów komórkowych w szkołach podstawowych. Uczniowie zgłaszali potrzebę ograniczenia używania telefonów podczas konsultacji i ankiet przeprowadzanych wśród młodzieży.
2. Kampania „Ratuj Dzieci!”: Instytut Spraw Obywatelskich prowadzi kampanię pod hasłem „Ratuj Dzieci!”, w której apeluje o wprowadzenie odgórnych zasad higieny cyfrowej w szkołach. Kampania postuluje całkowity zakaz korzystania z telefonów komórkowych na terenie szkoły, argumentując, że jest to konieczne dla zdrowia i bezpieczeństwa uczniów.
3. Petycja Centrum Życia i Rodziny: Organizacja Centrum Życia i Rodziny uruchomiła stronę internetową, na której zbiera podpisy pod petycją o wprowadzenie zakazu używania smartfonów w szkołach. Argumentują, że nadużywanie smartfonów przez młodzież prowadzi do problemów zdrowotnych, takich jak pogorszenie wzroku, przemęczenie i niedostatek snu.

Cała list zamian w szkołach od 2024 roku

Od września 2024 roku w polskich szkołach wejdzie w życie szereg istotnych zmian, które mają na celu usprawnienie procesu nauczania i dostosowanie go do aktualnych potrzeb uczniów i nauczycieli.

• Odchudzenie podstawy programowej: Zmniejszony zostanie zakres materiału z wielu przedmiotów, takich jak język polski, matematyka, historia, chemia, fizyka i inne. Zmiany te mają na celu odciążenie uczniów i nauczycieli, umożliwiając bardziej dogłębne omawianie tematów oraz poprawę efektywności kształcenia.
• Usunięcie przedmiotu „Historia i Teraźniejszość” (HiT): Przedmiot ten zniknie z programu nauczania w szkołach ponadpodstawowych dla uczniów rozpoczynających naukę w klasie I. Zamiast niego wprowadzony zostanie nowy przedmiot dotyczący edukacji obywatelskiej, który będzie nawiązywał do wiedzy o społeczeństwie.
• Brak oceny z religii i etyki na świadectwach: Oceny z tych przedmiotów nie będą już wpisywane na świadectwach szkolnych. Same lekcje religii i etyki będą organizowane w grupach międzyoddziałowych i międzyklasowych w klasach I-III, IV-VI i VII-VIII szkoły podstawowej.
• Obowiązkowe zajęcia z pierwszej pomocy: Uczniowie klas I-III szkoły podstawowej będą mieli obowiązkowe zajęcia z udzielania pierwszej pomocy, które będą częścią godzin wychowawczych. Na naukę pierwszej pomocy przeznaczonych będzie 12 godzin rocznie​.
• Wydłużenie okresu przeprowadzania testów sprawnościowych: Na wniosek Ministerstwa Sportu i Turystyki wydłużono okres przeprowadzania testów sprawnościowych w szkołach o jeden miesiąc, co ma ułatwić organizację tego procesu.
• Zmiany w językach mniejszości narodowych i etnicznych: Zrezygnowano z odrębnej podstawy programowej dla języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej. Od teraz będzie obowiązywać jedna wspólna podstawa programowa dla wszystkich języków mniejszości narodowych lub etnicznych.
• Dostosowanie egzaminów: Na egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego nie będą już obowiązywały utwory literackie poznawane we fragmentach i krótkie utwory poetyckie omawiane w klasach IV-VI. Celem jest uproszczenie wymagań i skoncentrowanie się na lekturach z klas VII-VIII.