Surowy zakaz w szkołach? Był pomysł, by nawet nie wnosić. Jest decyzja MEN

Kolejne kraje zakazują smartfonów w szkołach. Barbara Nowacka, minister edukacji narodowej, ogłosiła zamiar przeprowadzenia dokładnych badań nad wpływem smartfonów na wyniki edukacyjne uczniów. Co z twardym zakazem używania czy nawet wnoszenia smartfonów do szkoły? Jest decyzja MEN.

Podczas rozmowy w Radiu ZET minister wykluczyła możliwość wprowadzenia ogólnokrajowego zakazu używania telefonów komórkowych w szkołach, argumentując, że system edukacyjny nie jest jeszcze gotowy na takie zmiany.

– Planujemy dokładnie przeanalizować, jak korzystanie ze smartfonów wpływa na proces edukacyjny i rozwój młodzieży – powiedziała Nowacka – Problem uzależnienia od urządzeń mobilnych dotyczy nie tylko młodych, ale staje się coraz bardziej powszechny w całym społeczeństwie.

Minister podkreśliła, że ewentualne ograniczenia w używaniu telefonów powinny być decyzją każdej szkoły, w porozumieniu z rodzicami. Wiele placówek edukacyjnych wprowadziło już własne rozwiązania, takie jak sejfy na telefony podczas lekcji.

– Używanie telefonów w trakcie zajęć jest oczywiście niedopuszczalne – zaznaczyła Nowacka – Są jednak sytuacje, w których nauczyciele wykorzystują urządzenia mobilne w celach dydaktycznych.

Minister zwróciła uwagę na konieczność organizowania alternatywnych zajęć i aktywności dla uczniów podczas przerw. Przykładowo, niektóre szkoły średnie udostępniają stoły do gier, zachęcając młodzież do interakcji i aktywności fizycznej.

– Autonomia szkoły i prawa rodziców są kluczowe w regulowaniu kwestii związanych z używaniem telefonów komórkowych – podsumowała minister – Regulacje powinny być ustalane na poziomie poszczególnych szkół, z uwzględnieniem specyfiki danej placówki i preferencji społeczności szkolnej – dodała Nowacka.

Problem smartfonów w szkołach nie jest nowy. Poprzedni minister, Przemysław Czarnek, również poruszał ten temat, lecz opowiadał się przeciwko surowym zakazom. Wskazał również, że wprowadzenie takich regulacji wymagałoby zmian w prawie, gdyż obecnie nie przewiduje ono możliwości czasowego odbierania własności, nawet w formie smartfona zakupionego przez rodziców.

Zakazy używania smartfonów w szkołach na świecie

W ostatnich latach wiele krajów wprowadziło regulacje dotyczące używania smartfonów w szkołach. Przyczyny tych regulacji obejmują zmniejszenie rozproszenia uwagi uczniów, poprawę wyników edukacyjnych i ograniczenie cyberprzemocy. Poniżej przedstawiamy niektóre z tych krajów:

• Francja – Francja była jednym z pierwszych krajów, które wprowadziły zakaz używania smartfonów w szkołach. Od września 2018 roku obowiązuje zakaz korzystania z telefonów komórkowych w szkołach podstawowych i średnich. Regulacje te mają na celu zapobieganie rozpraszaniu uwagi uczniów oraz wspieranie ich zdrowego rozwoju społecznego i emocjonalnego.
• Holandia – Od stycznia 2024 roku Holandia wprowadziła zakaz korzystania z urządzeń cyfrowych, w tym telefonów komórkowych, tabletów i smartwatchów w klasach. Wyjątki obejmują sytuacje medyczne oraz uczniów z niepełnosprawnościami.
• Włochy – We Włoszech uczniowie muszą oddawać swoje smartfony na początku dnia szkolnego. Nauczyciele zbierają urządzenia i przechowują je do końca zajęć, aby zapewnić, że uczniowie są skoncentrowani na nauce.
• Finlandia – Finlandia również zdecydowała się na wprowadzenie ograniczeń dotyczących używania smartfonów w szkołach. Od czerwca 2023 roku obowiązują tam regulacje mające na celu zmniejszenie rozproszenia uwagi uczniów oraz poprawę ich wyników edukacyjnych.
• Chiny – W Chinach od lutego 2021 roku obowiązuje zakaz używania telefonów komórkowych w szkołach. Celem tego zakazu jest poprawa koncentracji uczniów na nauce oraz zmniejszenie czasu spędzanego przed ekranem, co ma pozytywny wpływ na ich zdrowie psychiczne i fizyczne.
• Australia – W australijskim stanie Tasmania wprowadzono zakaz używania telefonów komórkowych w szkołach w 2020 roku. Inicjatywa ta ma na celu ograniczenie rozpraszania uwagi oraz wspieranie lepszych wyników edukacyjnych i zdrowia psychicznego uczniów.
• Stany Zjednoczone – W Stanach Zjednoczonych wiele szkół w różnych stanach, takich jak Ohio, Kolorado, Maryland, Connecticut, Pensylwania, Wirginia i Kalifornia, wprowadziło zakazy używania smartfonów w klasach. Te regulacje mają na celu poprawę koncentracji uczniów na zajęciach oraz ograniczenie cyberprzemocy.
• Wielka Brytania – Wielka Brytania popiera wprowadzenie zakazów używania smartfonów w szkołach, choć nie jest to powszechnie obowiązujące prawo w całym kraju. Wiele szkół podejmuje indywidualne decyzje w tej kwestii, mając na celu poprawę środowiska edukacyjnego.

Czy smartfon rzeczywiście przeszkadza podczas nauki?

• Rozproszenie uwagi: Badania pokazują, że obecność smartfonów w klasie prowadzi do znacznego rozproszenia uwagi uczniów. Nawet wyłączone telefony mogą obniżać zdolność koncentracji i pamięć uczniów. Uczniowie z wyższym poziomem uzależnienia od smartfonów mają niższą dokładność w zadaniach pamięciowych.
• Obniżenie wyników akademickich: Metaanaliza różnych badań wykazała, że uzależnienie od smartfonów negatywnie wpływa na ogólne wyniki akademickie. Im więcej czasu uczniowie spędzają na smartfonach, tym gorsze są ich wyniki w nauce. Używanie smartfonów podczas nauki prowadzi do obniżenia zdolności poznawczych niezbędnych do sukcesu akademickiego.
• Mniejsza efektywność nauki: Obecność smartfonów podczas zajęć zmniejsza efektywność nauki. Badania wskazują, że nawet obecność telefonu w pobliżu może negatywnie wpłynąć na zdolność do zapamiętywania i przetwarzania informacji.

Próby ograniczenia były i są

W Polsce podejmowano różne inicjatywy dotyczące ograniczenia używania smartfonów w szkołach, lecz brak jest ogólnokrajowego zakazu. Wiele szkół samodzielnie wprowadza regulacje w swoich statutach. Zasady te mogą obejmować zbieranie telefonów na początku zajęć i ich zwrot na koniec dnia, aby zminimalizować rozproszenie uwagi uczniów. Mimo że nie są to rozwiązania poparte prawnie, większość rodziców zgadza się na wprowadzenie takich ograniczeń.

W Polsce były już inicjatywy mające na celu ograniczenie używania smartfonów w szkołach, w tym petycje rodziców i nauczycieli.

• Petycja Rady Dzieci i Młodzieży: Jak informowało Polskie Radio, przedstawiciele Rady Dzieci i Młodzieży przy Ministerstwie Edukacji i Nauki apelowali o wprowadzenie jednolitych zasad dotyczących korzystania z telefonów komórkowych w szkołach podstawowych. Uczniowie zgłaszali potrzebę ograniczenia używania telefonów podczas konsultacji i ankiet przeprowadzanych wśród młodzieży.
• Kampania „Ratuj Dzieci!”: Instytut Spraw Obywatelskich prowadzi kampanię pod hasłem „Ratuj Dzieci!”, w której apeluje o wprowadzenie odgórnych zasad higieny cyfrowej w szkołach. Kampania postuluje całkowity zakaz korzystania z telefonów komórkowych na terenie szkoły, argumentując, że jest to konieczne dla zdrowia i bezpieczeństwa uczniów.
• Petycja Centrum Życia i Rodziny: Organizacja Centrum Życia i Rodziny uruchomiła stronę internetową, na której zbiera podpisy pod petycją o wprowadzenie zakazu używania smartfonów w szkołach. Argumentują, że nadużywanie smartfonów przez młodzież prowadzi do problemów zdrowotnych, takich jak pogorszenie wzroku, przemęczenie i niedostatek snu.

Wprowadzenie zakazów używania smartfonów w szkołach jest częścią szerszych działań mających na celu poprawę jakości edukacji i zdrowia psychicznego uczniów. Kraje takie jak Francja, Holandia, Włochy, Finlandia, Chiny, Australia, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania w różnym stopniu wdrożyły takie regulacje, uznając, że korzyści z ograniczenia dostępu do technologii w klasach przewyższają potencjalne negatywne skutki.

Rozproszenie uwagi i izolacja – jak wypadają smartfony w zestawieniu z innymi urządzeniami?

Harvard University zbadał, jak poszczególne urządzenia działają na rozproszenie uwagi i izolacje wśród uczniów. Okazało się, że smartfony wypadły w tych badaniach najgorzej.

• Smartfony – Smartfony są najbardziej rozpraszającymi urządzeniami w klasie. Ich wszechstronność i stały dostęp do internetu, mediów społecznościowych, gier i aplikacji powodują, że uczniowie łatwo tracą koncentrację. Badania wykazują, że sama obecność smartfona, nawet jeśli jest wyłączony, może negatywnie wpływać na zdolność uczniów do koncentracji i pamięci​​. Powiadomienia i wiadomości przyciągają uwagę uczniów, odrywając ich od lekcji, co znacząco obniża efektywność nauki.
• Tablety – Tablety, choć mniej rozpraszające niż smartfony, również stanowią poważne źródło dekoncentracji. Mobilne systemy operacyjne i łatwy dostęp do aplikacji rozrywkowych mogą prowadzić do częstych przerw w nauce. Uczniowie mogą być skłonni do korzystania z gier i mediów społecznościowych, co utrudnia skupienie się na zajęciach​​. Nawet aplikacje edukacyjne, które mogą być używane w trakcie lekcji, mogą odciągać uwagę, jeśli nie są odpowiednio kontrolowane przez nauczycieli.
• Laptopy – Laptopy, chociaż bardziej przystosowane do pracy akademickiej, również mogą rozpraszać uczniów. Badania pokazują, że studenci korzystający z laptopów w trakcie zajęć mają tendencję do częstszego sprawdzania poczty elektronicznej, przeglądania stron internetowych czy korzystania z mediów społecznościowych, co obniża ich wyniki w nauce​​. Wielozadaniowość, jaką umożliwiają laptopy, prowadzi do szybkiego przełączania się między zadaniami, co negatywnie wpływa na głębokość przyswajania wiedzy i koncentrację​.