127 kamer śledzi każdy ruch i każdy pojazd. Metropolie dokręcają śrubę

Od 1 stycznia 2026 roku w dwóch największych polskich miastach zaczynają obowiązywać ostrzejsze zasady dla kierowców starszych samochodów. W Warszawie wchodzi drugi etap Strefy Czystego Transportu, a Kraków po raz pierwszy uruchamia system kamer monitorujących wjazd do miasta. Zmiany dotyczą setek tysięcy pojazdów.

Warszawa zaciśnie pętlę od nowego roku

Strefa Czystego Transportu w stolicy funkcjonuje już od 1 lipca 2024 roku, ale od 1 stycznia 2026 roku lista wykluczonych pojazdów znacznie się wydłuży. Miasto konsekwentnie realizuje harmonogram zaostrzania wymogów, przyjęty w momencie wprowadzenia strefy.

Granice SCT pozostaną bez zmian – strefa nadal obejmie obszar wyznaczony wzdłuż al. Prymasa Tysiąclecia, Al. Jerozolimskich, Trasy Łazienkowskiej, al. Stanów Zjednoczonych, ul. Wiatracznej oraz torów kolejowych wzdłuż północnej obwodnicy kolejowej. To łącznie około 37 km², czyli 7% powierzchni Warszawy, ale jednocześnie najbardziej uczęszczana część miasta.

Benzynówki sprzed 2000 roku i diesle starsze niż 17 lat bez wjazdu

Od 1 stycznia 2026 roku do warszawskiej SCT nie będą mogły wjeżdżać:

• samochody z silnikiem benzynowym wyprodukowane przed 2000 rokiem lub niespełniające normy Euro 3 (maksymalny wiek pojazdu: 26 lat)
• pojazdy z silnikiem diesla wyprodukowane przed 2009 rokiem lub niespełniające normy Euro 5 (maksymalny wiek pojazdu: 17 lat)

To znaczące zaostrzenie w porównaniu z pierwszym etapem strefy. Do końca 2025 roku do centrum mogły wjeżdżać benzynówki z 1997 roku i diesle z 2005 roku. Nowe przepisy wyłączają z ruchu kolejną generację starszych pojazdów.

Mieszkańcy Warszawy nadal ze zwolnieniem, ale nie wszyscy

Obostrzenia wciąż nie będą dotyczyć mieszkańców stolicy płacących w niej podatki oraz osób, które ukończyły 70 lat przed końcem 2023 roku – pod warunkiem, że pojazd był zarejestrowany przed 1 stycznia 2024 roku. To kluczowa data graniczna, którą należy mieć na uwadze.

Pozostałe wyjątki obejmują osoby z niepełnosprawnościami oraz służby. Kierowcy nieobjęci żadnymi zwolnieniami mogą wjechać pojazdami niespełniającymi wymogów do strefy przez 4 dni w roku kalendarzowym.

Kraków startuje z 127 kamerami i rozbudowanym systemem kontroli

Od tej samej daty – 1 stycznia 2026 roku – Kraków uruchamia swoją pierwszą Strefę Czystego Transportu. To największy tego typu projekt w Polsce pod względem obszaru i zaawansowania technicznego.

Krakowska SCT obejmie około 60% powierzchni administracyjnej miasta – cały obszar wewnątrz IV obwodnicy (drogi S52, S7 i A4). To znacznie więcej niż w Warszawie, gdzie strefa ogranicza się do śródmieścia.

Wymogi w Krakowie są bardziej restrykcyjne niż w stolicy:

• samochody benzynowe muszą spełniać normę Euro 4 lub być wyprodukowane w 2005 roku lub później
• pojazdy z silnikiem diesla muszą spełniać normę Euro 6 lub pochodzić z 2014 roku lub nowszego (dla ciężarówek i autobusów – z 2012 roku)

System monitoringu w Krakowie opiera się na sieci 127 kamer funkcjonujących w ramach miejskiej infrastruktury informacji dla kierowców. W pierwszym kwartale 2026 roku miasto planuje rozbudowę do około 300 kamer, które mają pokryć wszystkie wjazdy do strefy.

Kamery wykorzystują technologię ANPR (Automatic Number Plate Recognition) – automatycznie rozpoznają tablice rejestracyjne i porównują je z bazą pojazdów uprawnionych do poruszania się po strefie. Informacja o naruszeniu trafia do Straży Miejskiej, która prowadzi zarówno patrole mobilne, jak i kontrole stacjonarne.

Mieszkańcy Krakowa z bezterminowym zwolnieniem

Kraków przewidział bezterminowe zwolnienie dla mieszkańców płacących w mieście podatki, pod warunkiem że pojazd był ich własnością przed 26 czerwca 2025 roku. To korzystniejsze rozwiązanie niż w Warszawie, gdzie zwolnienie dla mieszkańców kończy się w 2028 roku.

Osoby spoza Krakowa, których pojazdy nie spełniają wymogów, mogą wnieść opłatę za wjazd:

• 100 zł miesięcznie w 2026 roku
• 250 zł miesięcznie w 2027 roku
• 500 zł miesięcznie w 2028 roku

Opłaty można uiszczać online przez stronę sct.krakow.pl lub w kasach Zarządu Dróg Miasta Krakowa. System umożliwia również zgłaszanie wizyt w placówkach medycznych – osoby korzystające ze specjalistycznych świadczeń mogą być zwolnione z opłat.

Mandaty do 500 zł i kontrole przez Straż Miejską

W obu miastach za nieuprawniony wjazd do Strefy Czystego Transportu grozi mandat do 500 zł. W Warszawie legalność wjazdu kontroluje Straż Miejska na podstawie danych z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. W Krakowie oprócz Straży Miejskiej kontrole będą prowadzić również patrole policyjne.

W stolicy przez pierwsze 16 miesięcy funkcjonowania strefy Straż Miejska ograniczała się do edukowania i pouczania kierowców. Pierwszy mandat za naruszenie zakazu został wystawiony dopiero w połowie listopada 2025 roku. W Krakowie władze również zapowiadają, że w pierwszych miesiącach skupią się na informowaniu i edukacji kierowców, a pełne kontrole rozpoczną się w drugiej połowie 2026 roku.

Co dalej? Kolejne miasta i zaostrzenia

To dopiero początek zmian. Warszawa planuje kolejny etap zaostrzeń od stycznia 2028 roku – wtedy obostrzenia obejmą również mieszkańców płacących podatki w stolicy. Do strefy nie wjadą już samochody benzynowe wyprodukowane przed 2005 rokiem (lub bez normy Euro 4) oraz diesle wyprodukowane przed 2014 rokiem (lub bez normy Euro 6).

Następne etapy w Warszawie zaplanowano na 2030 i 2032 rok, co oznacza stopniowe wycofywanie z ruchu coraz młodszych pojazdów spalinowych.

Oprócz Warszawy i Krakowa, Strefę Czystego Transportu będą musiały wprowadzić Katowice – Komisja Europejska skierowała przeciwko Polsce sprawę do Trybunału Sprawiedliwości UE w związku z przekroczeniami norm dwutlenku azotu. W Katowicach trwają konsultacje społeczne, a wprowadzenie SCT planowane jest na marzec 2026 roku.

Szczecin również przeprowadza konsultacje społeczne (do 5 stycznia 2026 roku) dotyczące utworzenia strefy w centrum miasta – na Starym Mieście. Władze Szczecina podjęły decyzję o wprowadzeniu SCT, aby zwiększyć szanse na otrzymanie 85-procentowego dofinansowania z Krajowego Planu Odbudowy na zakup 8 nowych tramwajów.

Prace nad strefami prowadzą również Wrocław, Lublin, Rzeszów, Gliwice, Toruń i Bydgoszcz.

Co to oznacza dla czytelnika

Jeśli mieszkasz w Warszawie: Sprawdź rok produkcji i normę emisji swojego samochodu. Jeśli masz benzynówkę sprzed 2000 roku lub diesla sprzed 2009 roku, od 1 stycznia 2026 roku nie wjedziesz do centrum. Zwolnienie dla mieszkańców płacących podatki w Warszawie obowiązuje tylko do końca 2027 roku – później nowe wymogi obejmą wszystkich.

Jeśli mieszkasz w Krakowie: Sprawdź, czy Twój samochód spełnia wymagane normy (Euro 4 dla benzyny, Euro 6 dla diesla). System obsługi strefy dostępny jest na stronie sct.krakow.pl – możesz tam sprawdzić swój pojazd i złożyć wniosek o zwolnienie. Pamiętaj, że jeśli jesteś mieszkańcem i posiadałeś auto przed 26 czerwca 2025 roku, masz bezterminowe zwolnienie.

Jeśli dojeżdżasz do Warszawy lub Krakowa: Przygotuj się na kontrole i ewentualne mandaty. W Warszawie system działa już ponad rok i Straż Miejska zaczęła wystawiać mandaty. W Krakowie w pierwszych miesiącach będzie okres edukacyjny, ale docelowo 300 kamer będzie monitorować każdy wjazd do strefy. W Krakowie możesz też rozważyć wykupienie miesięcznej opłaty za wjazd (100 zł w 2026 roku).

Dla wszystkich kierowców: Strefy Czystego Transportu to długofalowa polityka, która będzie się rozszerzać na kolejne miasta i zaostrzać wymogi. Jeśli planujesz wymianę samochodu, warto uwzględnić wymogi emisyjne – pojazdy wyprodukowane przed 2014 rokiem (diesle) lub przed 2005 rokiem (benzyna) będą stopniowo tracić dostęp do centrów dużych miast.