Babcia daje „kopertę” na start w Nowy Rok? Skarbówka tylko na to czeka. Od 1 stycznia limity darowizn są kluczowe. Sprawdź, ile możesz przyjąć bez podatku

Okres świąteczno-noworoczny to czas nie tylko spotkań przy stole, ale i przepływu gotówki. Dziadkowie wręczają wnukom koperty „na mieszkanie” lub „na samochód”, rodzice pomagają dzieciom spiąć budżet przed styczniowymi podwyżkami. W tej rodzinnej atmosferze hojności łatwo zapomnieć, że Wielki Brat patrzy. Urząd Skarbowy nie uznaje sentymentów, a „niezgłoszona darowizna” to jedno z najczęściej wykrywanych naruszeń podatkowych. Wchodząc w rok 2026, musimy pamiętać o zaktualizowanych limitach kwot wolnych od podatku oraz o surowych zasadach sumowania darowizn z ostatnich 5 lat. Czy wiesz, że przyjęcie „drobnej” kwoty w Sylwestra może przelać czarę goryczy i uruchomić lawinę podatkową, jeśli nie złożysz druku SD-Z2?

Prawo spadkowe i podatkowe w Polsce przeszło w ostatnich latach spore turbulencje. Po dużych podwyżkach kwot wolnych w 2023 roku, rok 2026 przynosi stabilizację, ale też uszczelnienie systemu. Fiskus dysponuje coraz lepszymi narzędziami do śledzenia przepływów pieniężnych (analiza STIR, JPK). Często „wpadka” następuje po latach – np. gdy wnuczek kupuje mieszkanie i Urząd pyta: „Skąd miał pan na wkład własny?”. Odpowiedź: „Dostałem od babci w 2025 roku” bez pokrycia w papierach, to gotowy przepis na karny podatek w wysokości 20%. Dlatego warto wiedzieć, jak przekazywać majątek bezpiecznie.

Grupa „Zero” – raj podatkowy z jednym, wielkim „ALE”

Najważniejsza zasada, która obowiązuje w 2026 roku, dotyczy najbliższej rodziny. Małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha – to tzw. Grupa 0.

W tej grupie panuje całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn. Możesz dostać od ojca milion złotych, dom, jacht i sztabkę złota, i nie zapłacisz ani grosza podatku. Brzmi pięknie? Owszem, ale jest jeden warunek, o którym tysiące Polaków zapomina: obowiązek zgłoszenia.

Jeśli wartość darowizny przekracza kwotę wolną (w 2026 roku dla I grupy podatkowej jest to 36 120 zł – uwaga, kwoty te są waloryzowane, należy sprawdzić dokładny obwieszczenie MF na dany rok), masz 6 miesięcy na zgłoszenie tego faktu do Naczelnika Urzędu Skarbowego na formularzu SD-Z2.

Jeśli tego nie zrobisz, zwolnienie przepada! Darowizna zostaje opodatkowana na zasadach ogólnych. Przegapienie terminu o jeden dzień kosztuje więc kilkanaście lub kilkadziesiąt tysięcy złotych podatku.

Pułapka „gotówki do ręki” – jak udowodnić niewinność?

To klasyczny scenariusz noworoczny. Babcia wyciąga ze skarpety 50 tysięcy złotych w gotówce i wręcza wnuczkowi: „Masz, kup sobie auto”. Wnuczek bierze pieniądze, wpłaca je na swoje konto w banku i kupuje samochód.

W tym momencie popełniono błąd, który może unieważnić zwolnienie podatkowe. Ustawa mówi jasno: aby skorzystać ze zwolnienia w Grupie 0 przy darowiźnie pieniężnej, musi ona zostać udokumentowana przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.

Gotówka „z ręki do ręki” nie uprawnia do zwolnienia (powyżej kwoty wolnej), nawet jeśli zgłosisz ją na druku SD-Z2! Urząd Skarbowy uzna, że warunek udokumentowania nie został spełniony.

Co robić 29 grudnia? Jeśli babcia chce dać gotówkę, niech najpierw wpłaci ją na SWOJE konto, a potem zrobi przelew na konto wnuczka z tytułem „Darowizna dla wnuka”. Tylko taki ślad cyfrowy jest bezpieczny.

Zasada 5 lat – cichy zabójca podatników

Wielu podatników patrzy na kwoty wolne od podatku jak na limit jednorazowy. „Limit wynosi 36 tysięcy, dostałem 10 tysięcy, więc luz”. To myślenie zgubiło wielu.

Limity kwot wolnych od podatku dotyczą sumy darowizn od jednej osoby w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiła ostatnia darowizna.

Przykład:

• Rok 2021: Dostałeś od wujka (II grupa podatkowa) 15 000 zł. (Mieściło się w limicie, nie zgłaszałeś).
• Rok 2023: Dostałeś od wujka 10 000 zł.
• Rok 2025 (Sylwester): Wujek daje Ci kolejne 10 000 zł.

Jednorazowo każda z tych kwot jest mała. Ale suma wynosi 35 000 zł. Limit dla II grupy (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców itp.) w 2025 roku wynosił 27 090 zł. Przekroczyłeś limit kumulatywnie! Masz obowiązek zapłacić podatek od nadwyżki ponad kwotę wolną. Jeśli tego nie zrobisz, a US to wykryje – zapłacisz karny podatek.

Druga i Trzecia Grupa – tu podatek boli

O ile w najbliższej rodzinie (Grupa 0) można uniknąć podatku przez zgłoszenie, o tyle w dalszych grupach podatek jest nieunikniony po przekroczeniu limitu.

• II Grupa (wujkowie, ciocie, siostrzeńcy): Kwota wolna to ok. 27 090 zł. Powyżej tego płacisz podatek (od 7% do 12%).
• III Grupa (osoby obce, niespokrewnione, znajomi): Kwota wolna to tylko 5 733 zł (wartości waloryzowane).

To ważne w kontekście zbiórek internetowych czy prezentów od niespokrewnionych chrzestnych. Jeśli „wujek” (przyjaciel rodziny, niespokrewniony) da Ci na wesele czy Sylwestra 10 000 zł, to formalnie powinieneś zapłacić podatek od nadwyżki ponad 5733 zł. Skarbówka rzadko ściga za prezenty ślubne, ale przy zakupie drogich ruchomości (auta) za pieniądze od osób obcych, kontrola jest możliwa.

Odrzucenie spadku – rewolucja dla rodziców

Rok 2026 to kolejny rok obowiązywania ułatwień w prawie spadkowym, które weszły w życie pod koniec 2023 r. To ważne dla osób, które w okresie noworocznym dowiedzą się o śmierci zadłużonego krewnego.

Kiedyś, aby odrzucić spadek w imieniu małoletniego dziecka (żeby długi dziadka nie przeszły na wnuka), trzeba było iść do Sądu Rodzinnego po zgodę. To trwało miesiącami, a termin na odrzucenie (6 miesięcy) uciekał.

Teraz jest łatwiej: Rodzic może odrzucić spadek w imieniu dziecka bez zgody sądu, jeśli:

1. Dziecko zostało powołane do spadku w wyniku odrzucenia go przez rodzica.
2. Zgodę na to wyraża drugi rodzic (obydwoje muszą pójść do notariusza).

To ogromne ułatwienie, które oszczędza nerwy i pieniądze. Warto o tym pamiętać, bo sprawy spadkowe lubią wypływać w najmniej oczekiwanym momencie.

Zachowek – można rozłożyć na raty

Kolejna zmiana, która już okrzepła, ale wciąż jest mało znana. Jeśli otrzymasz spadek (np. mieszkanie po babci), ale pominięto w testamencie innego wnuka, może on żądać od Ciebie zachowku (pieniędzy). Kiedyś trzeba było płacić od razu, co zmuszało spadkobierców do sprzedaży mieszkania.

Obecnie przepisy pozwalają na:

• Rozłożenie zachowku na raty (do 5 lat, a w wyjątkowych przypadkach do 10 lat).
• Odroczenie terminu płatności.
• Obniżenie wysokości zachowku w zasadach współżycia społecznego.

To ważna tarcza dla osób, które dziedziczą nieruchomość, ale nie mają gotówki na spłatę rodziny.

Dwa miliony kary za zrzutkę?

W 2025 roku głośno było o podatku od zbiórek internetowych (crowdfunding). Przepisy te zmieniały się dynamicznie. Wchodząc w 2026 rok, sytuacja jest (w miarę) klarowna, ale limity dla III grupy (osoby obce) są kluczowe.

Jeśli organizujesz zrzutkę „na nowy komputer” w internecie i wpłacają Ci obcy ludzie, pamiętaj, że limit 5733 zł dotyczy jednego darczyńcy, a nie całej sumy zbiórki. Jeśli 100 osób wpłaci po 50 zł (razem 5000 zł), podatku nie ma. Ale jeśli jedna osoba wpłaci 6000 zł – podatek wystąpi.

UWAGA: Były plany wprowadzenia limitu „od wielu osób”, ale pod presją społeczną zostały złagodzone. Mimo to, prowadząc duże zbiórki prywatne, warto konsultować się z doradcą podatkowym, bo interpretacje KIS (Krajowej Informacji Skarbowej) bywają zmienne.

Co to oznacza dla Ciebie? Trzy zasady na Nowy Rok

Oto jak bezpiecznie przyjmować prezenty w 2026 roku:

1. Przelew, nie gotówka (w rodzinie)

Jeśli rodzice chcą dać Ci pieniądze, poproś o przelew. W tytule niech wpiszą: „Darowizna dla syna/córki”. To Twój bilet do zwolnienia podatkowego. Jeśli dadzą gotówkę – wpłać ją na ich konto i niech zrobią przelew. To jedyna droga.

2. Zgłoś SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy

Jeśli kwota od jednej osoby (zsumowana z 5 lat!) przekracza 36 120 zł, złóż formularz SD-Z2. Możesz to zrobić online przez e-Urząd Skarbowy. Zajmuje to 10 minut, a daje dożywotni spokój. Nie czekaj na wezwanie.

3. Sprawdź historię przelewów

Zanim przyjmiesz kolejną „drobną” darowiznę od wujka, sprawdź, czy w ostatnich 5 latach nie dostałeś od niego czegoś większego. Jeśli tak, pamiętaj, że nowa kwota może „przelać czarę” i wpędzić Cię w obowiązek podatkowy (dla II grupy nie ma całkowitego zwolnienia, jest tylko kwota wolna).

Pieniądze lubią ciszę, ale Urząd Skarbowy lubi papier. W 2026 roku dbanie o formalności przy darowiznach to nie skąpstwo, to wyraz finansowej dojrzałości.