Dla tysięcy rodziców w Polsce początek roku to nie tylko czas postanowień noworocznych, ale przede wszystkim start rekrutacji do żłobków i przedszkoli. W 2026 roku zasady naboru zmieniają się jednak w sposób istotny. Samorządy, powołując się na wytyczne sanitarne oraz orzecznictwo sądów administracyjnych, wprowadzają nowe kryteria. Zapowiadane są dokładniejsze kontrole zwolnień lekarskich a to zaświadczenie będzie kluczowe.

Zmiany w rekrutacji do przedszkoli. Nowe kryteria naboru

Przez lata system rekrutacji do placówek publicznych opierał się głównie na deklaracjach składanych przez rodziców. Choć w wielu gminach szczepienia były jednym z kryteriów punktowych, w praktyce rzadko wymagano dokumentów potwierdzających ich wykonanie. Dyrektorzy placówek obawiali się zarzutów związanych z ochroną danych osobowych lub nierównym traktowaniem kandydatów.

Od 2026 roku sytuacja się zmienia. W odpowiedzi na wzrost zachorowań na choroby zakaźne samorządy wprowadzają zapisy, które nadają szczepieniom znacznie większe znaczenie w procesie rekrutacji. W części gmin zaszczepienie dziecka zgodnie z kalendarzem szczepień przestaje być wyłącznie dodatkowym atutem punktowym, a staje się jednym z podstawowych kryteriów branych pod uwagę przy przyjęciach.

Samorządy argumentują te zmiany koniecznością ochrony zdrowia całych społeczności lokalnych. W praktyce oznacza to, że dzieci nieobjęte szczepieniami, o ile nie ma ku temu przeciwwskazań medycznych, mogą znaleźć się na końcu list rekrutacyjnych. W przypadku ograniczonej liczby miejsc szanse na przyjęcie do placówki publicznej są wówczas niewielkie.

Intensyfikacja działań Sanepidu. Postępowania administracyjne

Brak miejsca w przedszkolu nie jest jedyną konsekwencją niewykonywania obowiązkowych szczepień. Państwowa Inspekcja Sanitarna zapowiada usprawnienie procedur związanych z egzekwowaniem obowiązku szczepień ochronnych. Dotychczasowe postępowania często trwały długo i były mało skuteczne.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, placówki medyczne mają obowiązek zgłaszać przypadki długotrwałego uchylania się od szczepień. Po otrzymaniu takiej informacji Sanepid wszczyna postępowanie administracyjne, które może zakończyć się nałożeniem grzywny w celu przymuszenia. Grzywna ta nie ma charakteru jednorazowego mandatu i może być nakładana wielokrotnie, aż do wykonania obowiązku. Jednorazowo jej wysokość może sięgać do 10 000 zł, a łączna suma do 50 000 zł, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Od 1 stycznia 2026 roku istotną rolę odgrywa również cyfryzacja dokumentacji medycznej. Elektroniczna Karta Szczepień umożliwia służbom sanitarnym bieżący dostęp do danych o realizacji szczepień, co ogranicza możliwość unikania kontroli poprzez zmianę placówek medycznych.

Zaświadczenia lekarskie pod większą kontrolą

Wraz z zaostrzeniem zasad rekrutacji i egzekucji obowiązku szczepień rośnie znaczenie zaświadczeń o przeciwwskazaniach medycznych. Sanepid oraz izby lekarskie zapowiadają dokładniejszą analizę dokumentacji w placówkach, które wystawiają dużą liczbę odroczeń szczepień.

Jeśli kontrola wykaże, że zaświadczenie zostało wydane bez uzasadnionych podstaw medycznych, lekarz może ponieść konsekwencje dyscyplinarne. Rodzice posługujący się dokumentami niezgodnymi ze stanem faktycznym muszą liczyć się z odpowiedzialnością prawną. Dyrektorzy przedszkoli otrzymali również wytyczne umożliwiające weryfikację dokumentów budzących wątpliwości, w tym poprzez konsultację z lekarzem sprawującym opiekę nad placówką.

Prywatne placówki również zmieniają zasady

Dotychczas alternatywą dla części rodziców były żłobki i przedszkola niepubliczne. Coraz więcej prywatnych placówek wprowadza jednak własne regulaminy, które wymagają aktualnych szczepień ochronnych. Decyzje te są motywowane troską o bezpieczeństwo zdrowotne dzieci oraz oczekiwaniami większości rodziców korzystających z oferty danej placówki.

W efekcie dostępność miejsc dla dzieci nieobjętych szczepieniami może się zmniejszać także w sektorze prywatnym, choć zasady te są ustalane indywidualnie przez właścicieli placówek.

Punktacja rekrutacyjna. Co się będzie liczyło w 2026 roku?

Zasady rekrutacji różnią się w zależności od gminy, jednak w większości dużych miast obowiązuje podobny schemat. Punkty przyznawane są m.in. za sytuację rodzinną, niepełnosprawność, rozliczanie podatków w danej gminie oraz realizację szczepień ochronnych.

Nowością w 2026 roku jest wyraźne zwiększenie znaczenia kryterium zdrowotnego. W wielu gminach liczba punktów za szczepienia jest porównywalna z innymi kluczowymi kryteriami. W praktyce brak szczepień, bez uzasadnienia medycznego, znacząco obniża pozycję dziecka w rankingu rekrutacyjnym.

Co to oznacza dla Ciebie, jako rodzica?

Rekrutacja do żłobków i przedszkoli w 2026 roku będzie przebiegać według nowych zasad. Rodzice powinni odpowiednio wcześnie przygotować się do procesu naboru. Warto sprawdzić aktualność szczepień w dokumentacji medycznej dziecka, zgromadzić wymagane zaświadczenia oraz zapoznać się z uchwałami obowiązującymi w danej gminie. Systemy rekrutacyjne są zautomatyzowane, a liczba punktów ma kluczowe znaczenie dla ostatecznego wyniku.

Decyzje dotyczące realizacji obowiązku szczepień coraz częściej przekładają się nie tylko na kwestie zdrowotne, ale również na dostęp do publicznych usług opiekuńczych i edukacyjnych. W 2026 roku konsekwencje administracyjne i organizacyjne tych wyborów będą wyraźnie odczuwalne dla wielu rodzin.